KOSMONAUTYKA
Naprawiono robotyczne ramię Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
W trakcie 44. spaceru kosmicznego amerykańskich astronautów (U.S. EVA-44), dowódca Stacji Randy Bresnik oraz inżynier lotu Mark Vande Hei wymienili niedziałającą część ramienia Canadarm2. Operację na zewnątrz ISS rozpoczęto 5 października o godz. 14:05 CEST i trwała 6h 55 min. To już trzeci spacer Randy’ego Bresnika oraz pierwszy dla Marka Vande Hei.
Canadarm2 to robotyczne ramię ISS o długości 17,6 metra. Ma siedem „stawów” i obecne jest na Stacji od 2000 roku, kiedy przyleciało wraz z misją STS-100. Stanowi dalece udoskonaloną wersję Canadarm montowanego na pokładach amerykańskich wahadłowców. Jego dużą zaletą jest nie tylko wiele stopni swobody oraz szerokie pole manewru, ale także dwa moduły „chwytające” po obu stronach ramienia, zwane Latching End Effector (LEE-A oraz LEE-B). Dzięki temu Canadarm2 może się przemieszczać po ISS poprzez podpinanie się do adapterów rozsianych po zewnętrznej powłoce Stacji. Żywotność ramienia oryginalnie wynosiła 10 lat, lecz dzięki serwisowym spacerom kosmicznym w 2015 roku przedłużono ten limit czasowy.
Mimo to NASA planowało serię EVA w 2017/2018 aby wymienić obydwa efektory. Pierwszy w kolejności był efektor LEE-B, lecz niespodziewanie w sierpniu 2017 przestał funkcjonować LEE-A, który łączył ramię z Stacją. Canadarm2 wciąż był sprawny, lecz utracono zdolność do „przemieszczania” robotycznego ramienia wzdłuż Stacji oraz przekazywania energii elektrycznej trzymanym przedmiotom przez ramię. Zmusiło to zespół nadzorujący pracę ISS do zmiany priorytetów i polecono astronautom Vande Hei oraz Bresnikowi wpierw wymianę efektora LEE-A.
Po ok. 3h pracy w próżni przestrzeni kosmicznej dwaj Amerykanie poradzili sobie z wymianą części, której masa wynosi ok. 200 kg. Gdy przygotowywali się do powrotu na pokład Stacji, zespół naziemny przekazał astronautom jeszcze jedno zadanie do wykonania. Polecono im zdjęcie osłony z zapasowej jednostki Direct Switching Unit, którą dzięki temu w najbliższych dniach będzie można zdalnie wymienić poprzez użycie robotycznego ramienia, oraz przygotowanie elastyczno-obrotowego przewodu spinającego pod przyszłe działania.
Planowane już są kolejne spacery kosmiczne na 10 oraz 18 października. W pierwszym ponownie będzie uczestniczyć Randy Bresnik wraz z Markiem Vande Hei, a w trakcie następnego skafander przywdzieją po raz kolejny dowódca lotu oraz Joe Acaba. Oba spacery będą wykonane w celu serwisowania wymienionego ostatnio efektora Canadarm2, nasmarowania potrzebnych części oraz zainstalowania dwóch kamer na zewnętrznej ścianie modułów ISS.
Maksymilian Augustyn