Badania nad skutkami długiego pobytu w kosmosie. "Przejawy zmian w mózgu"

Ogólny niekorzystny wpływ długotrwałych lotów kosmicznych na ludzki organizm jest znany nie od dziś - rozpoznane zmiany obejmują: zanik mięśni, spadek masy kostnej, pogorszenie widzenia i zmienioną florę bakteryjną jelit. Teraz do tej listy zaczęto dopisywać też uszkodzenia tkanki mózgowej.

U rosyjskich mężczyzn, którzy spędzili wiele czasu w przestrzeni kosmicznej zaobserwowano podwyższone występowanie białek wskaźnikowych świadczących o zachodzeniu niekorzystnych zmian w mózgu. Naukowcy z Göteborga przestrzegają na tym przykładzie, że długie misje kosmiczne mogą negatywnie wpływać na układ nerwowy kosmonautów.

Badacze obserwowali pięcioosobową grupę rosyjskich kosmonautów w wieku średnio 49 lat, którzy każdorazowo przez 5,5 miesiąca pracowali na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Naukowcy pobrali od ochotników próbki krwi - przed i po misji (20 dni przed lotem na orbitę oraz dzień, tydzień i trzy tygodnie po powrocie).

Z pięciu wytypowanych wskaźników (biomarkerów) świadczących o zmianach szkodliwych dla komórek mózgowych, trzy wykazały wyższe stężenie - lekki polipeptyd neurofilamentowy (NFL), kwaśne białko włókienkowe (GFAP) oraz amyloid beta Aß40. „To pierwszy raz, kiedy udokumentowano konkretny dowód na uszkodzenia komórek mózgu w testach krwi wykonanych po locie kosmicznym" - wskazał jeden z głównych autorów prac, prof. Henrik Zetterberg. "Trzeba to badać dalej i zapobiegać tym efektom, jeśli podróże kosmiczne mają stać się w przyszłości bardziej powszechne” - wywnioskował.

Profesor Zetterberg podkreślił przy tym, że osiągnięcie pełnego zrozumienia skali problemu i metod zapobiegania będzie wymagało szerokiej współpracy naukowo-inżynieryjnej. Zastrzegł, że tak naprawdę nie jest jasne, czy zaobserwowane zmiany to skutek działania nieważkości, stresu związanego ze startem i lądowaniem lub większego wystawienia na jakiekolwiek promieniowanie. "Wiele eksperymentalnych badań z udziałem ludzi można przeprowadzić na Ziemi” - dodał specjalista.

Wyniki opublikowane w JAMA Neurology pozostają w zgodzie z wcześniejszymi analizami wskazującymi na zmiany w pracy mózgu uczestników misji kosmicznych, prowadzonymi z użyciem rezonansu magnetycznego. Niektóre badania wskazywały też na wpływ konkretnych zadań wykonywanych w kosmosie. „Jeśli uda nam się określić, co powoduje uszkodzenia, wykorzystane biomarkery mogą pomóc nam w znalezieniu sposobów radzenia sobie z problemem” - twierdzi prof. Zetterberg.

Źródło: University of Gothenburg/PAP