Fuzja europejskich sieci badań astronomicznych. Rusza OPTICON-RadioNet Pilot

Wraz z rozwojem wiedzy astronomicznej naukowcy korzystają z coraz bardziej zaawansowanych instrumentów, jak również łączą ich potencjały obserwacyjne dla osiągnięcia skumulowanych synergicznie wyników. Coraz częściej obserwacje astronomiczne polegają na łączeniu analiz dokonywanych na różnych długościach fali elektromagnetycznej. Duży nacisk kładzie się na ujednolicenie metod i narzędzi obserwacyjnych oraz poszerzenie dostępu do wielu rozmaitych instrumentów astronomicznych.

Startująca obecnie zintegrowana europejska sieć koordynująca badania astronomiczne – OPTICON-RadioNet Pilot (ORP), wychodzi naprzeciw tym tendencjom i potrzebom. Ma przy tym wyjątkowo rozległy zasięg podmiotowy - funkcjonują w niej także polskie ośrodki naukowo-badawcze i ich pracownicy.

Sieć ORP ma zapewnić europejskim naukowcom dostęp do teleskopów obsługujących rozległy zakres widma elektromagnetycznego oraz wesprzeć rozwój młodych badaczy. Projekt dysponuje finansowaniem w wysokości 15 milionów EUR w ramach programu Horyzont 2020 realizowanego przez Unię Europejską.

Projekt jest kierowany przez francuski CNRS, brytyjski Uniwersytet Cambridge i niemiecki Instytut Radioastronomii im. Maxa Plancka. Łącznie współpraca obejmuje 37 instytucji naukowych z 15 krajów europejskich, jak również Australii i RPA. Polski udział gwarantują Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytet Warszawski.

Prace naukowe na UMK będą koordynowane przez dr hab. Agnieszkę Słowikowską, zastępcę dyrektora Instytutu Astronomii UMK ds. Infrastruktury Badawczej. Co więcej, Polka została wybrana na przewodniczącą zespołu koordynującego ORP (Chair of the ORP Board), w skład którego wchodzi 37 reprezentantów wszystkich instytucji zaangażowanych w działalność sieci. Ze strony UMK w ramach nowej sieci dostępny będzie największy polski 32-metrowy radioteleskop oraz największy na terenie naszego kraju teleskop optyczny ze zwierciadłem o średnicy 90 cm.

Z kolei udziałem naukowców z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego będzie koordynował prof. dr hab. Łukasz Wyrzykowski, którego zespół już od 2013 roku brał udział w pracach sieci OPTICON. Na bazie zdobytego doświadczenia zespół opracował system internetowy do obsługi wielu teleskopów i wysyłania zamówień na systematyczne obserwacje tych samych obiektów w celu badania ich zmienności.

Astronomowie z Warszawy będą odpowiadać za koordynację działania małych i średnich teleskopów naziemnych. Ich celem naukowym będzie monitorowanie zmienności czasowej interesujących obiektów. Sieć składa się z około 100 teleskopów, w tym około 50 robotycznych, rozproszonych po całym świecie. W jej skład wchodzi m.in. Północna Stacja Obserwacyjna UW w Ostrowiku z 60 cm teleskopem optycznym.