Należący do ESO, 39 metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT) będzie po uzyskaniu pierwszego światła w 2024 roku największym teleskopem tego rodzaju na świecie. Zrealizowano właśnie kolejny ważny etap jego budowy: odlanie zwierciadła wtórnego (M2), które jest większe niż zwierciadła główne wielu teleskopów pracujących obecnie w ośrodkach naukowych.

Zwierciadło zostało odlane z bloku materiału – w tym przypadku szklanej ceramiki Zerodur® — a następnie zostanie utwardzone i wyszlifowane, aby uzyskać ostateczny kształt lustra. W styczniu 2017 r. ESO przyznało firmie SCHOTT kontrakt na wyprodukowanie zwierciadła M2. ESO od dawna współpracuje z tą firmą, która wyprodukowała także zwierciadła główne dla 8,2-metrowych teleskopów VLT w Obserwatorium Paranal. Producent dostarczył już wcześniej półfabrykaty dla cienkich odkształcalnych zwierciadeł, które będą tworzyć lustro czwartego rzędu (M4) w ELT oraz dostarczy je także dla lustra trzeciego rzędu (M3).

Zwierciadło wtórne przejdzie teraz przez kolejne lata powolny proces ochładzania, skrawania i obróbki cieplnej. Następnie będzie gotowe do precyzyjnego nadania mu odpowiedniego kształtu i wyszlifowania. Przeprowadzi to francuska firma Safran Reosc, włącznie z dodatkowymi testami. Zwierciadło będzie miało nadany kształt i zostanie wyszlifowane z dokładnością do 15 nanometrów na całej powierzchni optycznej.

Po ukończeniu i zainstalowaniu, zwierciadło M2 będzie wisieć do góry nogami nad gigantycznym zwierciadłem głównym teleskopu i będzie tworzyć drugi element w nowatorskim pięciozwierciadlanym systemie optycznym. Lustro jest silnie zakrzywione i asferyczne, co jest głównym wyzwaniem przy jego produkcji i testowaniu.

Szklaną ceramikę Zerodur®, stworzono oryginalnie dla teleskopów astronomicznych pod koniec lat 60. ubiegłego wieku. Materiał ten prawie nie ma rozszerzalności termicznej; nawet poddany dużym fluktuacjom temperatury, jest odporny chemicznie i można go szlifować z dużą precyzją. Wiele teleskopów ze zwierciadłami Zerodur® działa stabilnie od dziesięcioleci, w tym należący do ESO Bardzo Duży Teleskop (VLT) w Chile.

Źródło: ESO