NAUKA I EDUKACJA
Początek wiosny. Słońce w punkcie Barana i koniunkcja planet wewnętrznych
We wtorek 20 marca o godzinie 17.15 Słońce przejdzie przez tzw. punkt Barana, zwany też punktem równonocy wiosennej i rozpocznie się astronomiczna wiosna. O tej porze roku będzie można podziwiać m.in. roje meteorów i koniunkcje Księżyca z planetami.
Pory roku zawdzięczamy odpowiedniemu nachyleniu osi obrotu naszej planety do płaszczyzny jej ruchu okołosłonecznego (ekliptyki). Oś obrotu tworzy z ekliptyką kąt 66,5 stopnia, dzięki czemu przez pół roku na działanie promieni słonecznych bardziej wystawiona jest półkula północna, a przez drugie pół roku - półkula południowa.
Dwa razy w roku Słońce znajduje się w punktach, w których ekliptyka przecina się z równikiem niebieskim (czyli rzutem równika ziemskiego na sferę niebieską). W momentach tych mamy do czynienia ze zrównaniem dnia z nocą i początkiem astronomicznej wiosny lub jesieni.
Punkt przecięcia ekliptyki z równikiem, w którym Słońce przechodzi z półkuli południowej na północną, nazywa się punktem Barana. Gdy nasza dzienna gwiazda znajdzie się w tym punkcie, rozpoczyna się astronomiczna wiosna.
Obecnie najjaśniejszym obiektem astronomicznym na niebie (po Księżycu i Słońcu) jest planeta Wenus. Na początku kwietnia będzie zachodzić około godziny 21 i będzie widoczna na wieczornym niebie przez całą wiosnę. W marcu Wenus może pomóc w dostrzeżeniu Merkurego, gdyż oba ciała będą widoczne blisko siebie (Merkury na prawo od Wenus). Koniunkcja obu planet w odległości 4 stopni nastąpi w pierwszy dzień astronomicznej wiosny - 20 marca.
Wiosną można będzie zobaczyć rój Lirydów, które promieniują w drugiej połowie kwietnia. Maksimum nastąpi w nocy z 22 na 23 kwietnia. Rój ten znany jest od starożytności. Naukowcy już wiedzą, że ma związek z kometą okresową C/1861 G1 (Tchacher) o okresie obiegu dookoła Słońca równym 415 lat. W latach 1803 oraz 1922 wystąpiły deszcze meteorów z roju Lirydów osiągając nawet 1800 zjawisk na godzinę. Zwykle jednak rój ten ma przeciętną aktywność, osiągając w maksimum około 18 „spadających gwiazd” w ciągu godziny.
Od połowy kwietnia do końca maja aktywne są Eta Akwarydy. Maksimum przewidziane jest na 6 maja. W przypadku tego roju może wystąpić nawet 50 zjawisk w ciągu godziny. Rój ten jest związany ze słynną kometą Halleya.
Na wiosennym niebie będzie można również podziwiać kilka koniunkcji Księżyca z jasnymi planetami. Już 3 kwietnia Księżyc zbliży się na 3,8 stopnia do Jowisza, ponownie nastąpi to 30 kwietnia, w podobnej odległości. Z kolei 18 kwietnia Księżyc będzie 5,2 stopnia do Wenus. Natomiast w maju wystąpi koniunkcja Księżyca z Wenus (17 maja) i Księżyca z Jowiszem (27 maja).
Końcówka marca i pierwsza połowa kwietnia to bardzo korzystny okres do obserwacji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) przelatującej wieczorami niebie nad Polską. Zwykle widoczne będą po dwa jasne przeloty dziennie, mniej więcej pomiędzy godz.20.00 a 22.30. Dokładne momenty przelotu dla konkretnej miejscowości najlepiej sprawdzić dla danego dnia w wyspecjalizowanych aplikacjach na smartfony, albo na tej stronie internetowej. Następny okres widocznych przelotów stacji ISS nastąpi w maju.
Na wiosennym niebie dominować będą w szczególności trzy konstelacje: Lew, Panna i Wolarz, z których każdy ma na swoim obszarze jasną gwiazdę. W przypadku Lwa jest to Regulus (znany też jako Serce Lwa), w Pannie - gwiazda Spica (Spika, znana też jako Kłos), a w Wolarzu gwiazda Arktur (zwaną też Gwiazdą Wiosenną). Razem te trzy gwiazdy tworzą tzw. Trójkąt Wiosenny, rozciągający się na dużym obszarze nieba.
