Pół wieku startów rakiet kosmicznych z Plesiecka

Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej poinformowało o rozpoczęciu serii uroczystych imprez poświęconych pięćdziesiątej rocznicy pierwszego startu statku kosmicznego z kosmodromu ministerstwa obrony w Plesiecku. Rosjanie przypomnieli, że „dokładnie 50 lat temu z państwowego naukowo–badawczego poligonu Ministerstwa Obrony Związku Radzieckiego przeprowadzono start pierwszego statku kosmicznego. Głównym kierownikiem prac startowych był wtedy naczelnik poligonu, bohater Związku Radzieckiego, generał Galaktion Elisewicz Alpaidze”.

Na uroczystości zaproszenia otrzymali weterani i byli pracownicy poligonu/kosmodromu. Spotkają się oni m.in. w miejscu przeprowadzenia pierwszego startu oraz uczczą pamięć 48 osób, które zginęły 18 marca 1980 r., podczas awarii rakiety nosiciela „Wostok”.

Poligon w Plesiecku, położony 180 km na południe od Archangielska, był od 1957 r. bazą międzykontynentalnych rakiet balistycznych z głowicami atomowymi R7 i R7A (o umownej nazwie „Angara”). Od 1965 roku rozpoczęto tam prace nad przystosowaniem systemów startowych rakiet bojowych dla potrzeb programu kosmicznego.

Już w połowie lutego 1966 roku rozpoczęło się przygotowanie do pierwszego startu statku „Kosmos-112” z satelitą obserwacyjnym „Zenit-2”. Start ten nastąpił 17 marca 1966 roku o godzinie 13.28 ze stanowiska startowego nr 41. Wykorzystana została rakieta-nosiciel „Wostok-2”, która wyniosła satelitę na niską orbitę okołoziemską. Kolejny start nastąpił już 7 kwietnia 1966 r. (statek „Kosmos-114”), ale tak naprawdę ruch rozpoczął się po wypuszczeniu w powietrze jeszcze w tym samym roku statku kosmicznego „Meteor”. Był to bowiem początek budowy radzieckiego, kosmicznego systemu meteorologicznego. Według Rosjan kosmodrom Plesieck stał się w ten sposób głównym miejscem startu bezzałogowych statków kosmicznych na świecie.

Sukces był tak duży, że już 22 lutego 1968 roku poligon nagrodzono orderem Czerwonego Sztandaru, a 18 stycznia 1977 r. - orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. Ostatecznie poligon otrzymał status kosmodromu 11 listopada 1994 r. - specjalnym dekretem prezydenta Federacji Rosyjskiej.

Rosyjskie ministerstwo obrony ujawniło dane statystyczne, z których wynika, że do 2016 roku ze stanowisk startowych Plesiecka wypuszczono na orbity okołoziemskie ponad 2000 statków kosmicznych różnego przeznaczenia (ponad 60 typów), przeprowadzono start około 1600 rakiet nośnych, testowano 11 kompleksów rakiet kosmicznych.

Kosmodrom pozostał jednak nadal terenem wojskowym. W czasie jego istnienia przeprowadzono około 500 startów międzykontynentalnych pocisków balistycznych. Przetestowano tam również trzynaście kompleksów rakietowych, z których trzy są w tej chwili w aktywnej służbie operacyjnej.

Ostatnio wprowadzona zmianą w Plesiecku było uruchomienie tam w 2014 r. rakietowego–kosmicznego kompleksu „Angara”, który już wykorzystano przeprowadzając z niego start rakiet nosicieli „Angara” typu lekkiego i ciężkiego. To właśnie za tą inwestycję poligon nagrodzono po raz kolejny – tym razem orderem Suworowa.