Polski klaster kosmiczny i budowa Satelitarnego Systemu Obserwacji Ziemi. Wielostronne porozumienie

List intencyjny został podpisany pomiędzy Województwem Podkarpackim,  firmą EXATEL S.A., Politechniką Rzeszowską im. Ignacego Łukasiewicza oraz Państwową Wyższą Szkołą Techniczno-Ekonomiczną im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu. Dokument daje zielone światło dla powołania klastra kosmicznego na Podkarpaciu. Przy podpisaniu obecni byli wysocy przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej – wiceminister Marcin Ociepa oraz Ministerstwa Aktywów Państwowych – wiceminister Maciej Małecki. Uroczyste zawarcie porozumienia miało miejsce w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym Województwa Podkarpackiego G2A Arena.

Głównym celem podjętych działań jest rozbudowa krajowych kompetencji w obszarze technologii kosmicznych i technik satelitarnych przy udziale sektora komercyjnego oraz naukowego.

Pierwszym zadaniem interesariuszy listu jest współpraca w przygotowaniu, w ramach Krajowego Planu Odbudowy, wniosku aplikacyjnego dotyczącego stworzenia Satelitarnego Systemu Obserwacji Ziemi. Będzie on powstawał przy współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej, które będzie jednym z beneficjentów wypracowanych technologii. Efektem projektu ma być stworzenie pierwszej polskiej konstelacji satelitów obserwacyjnych.

Dokument określa ramy współpracy w zakresie budowy i utrzymania klastra kosmicznego na terenie województwa podkarpackiego oraz wsparcia budowy Satelitarnego Systemu Obserwacji Ziemi. Deklarowanym celem inicjatywy jest wzmocnienie potencjału gospodarczego kraju w obszarze technologii kosmicznych oraz technik satelitarnych. Projekt ma także zwiększyć wśród podmiotów publicznych wykorzystanie technologii satelitarnych, które będą wspierać systemy przyjazne dla środowiska i klimatu, m.in. poprzez dostarczanie danych do prognozowania zagrożeń dla środowiska, planowania działań i inwestycji na rzecz ochrony środowiska oraz klimatu.

"W ostatniej dekadzie XXI wieku światowy rynek kosmiczny rozwija się bardzo dynamicznie. Technologie niezbędne do aktywnej obecności w przestrzeni okołoziemskiej tanieją i stają się coraz bardziej dostępne. Pomimo tego Polska - w przeciwieństwie do większości porównywalnych krajów – nadal nie ma własnej rozbudowanej i zaawansowanej konstelacji satelitów" - wskazano w okolicznościowym komunikacie. Planowany klaster kosmiczny ma stworzyć warunki dla integracji zdolności kosmicznych polskich przedsiębiorstw, by wspólnie działać na rzecz polskich potrzeb satelitarnych.

Ciągle ubolewam, że w debacie publicznej kwestie polityki kosmicznej traktuje się jako luksus, natomiast od grudnia 2019 r., od czasu szczytu NATO, który uznał kosmos za piątą domenę operacyjną, przestrzeń kosmiczna jest dla nas tak samo ważna jak aktywność wojsk lądowych, marynarki wojennej, lotnictwa czy cyberprzestrzeni. Dzisiaj my musimy być zdolni do interoperacyjności z naszymi sojusznikami. [...] Musimy osiągnąć - w jak największym stopniu, na ile to jest możliwe - swego rodzaju autonomię, samowystarczalność [...] Dzisiaj w wielu tych obszarach - łącznościowym, obserwacyjnym - jesteśmy trochę zależni od współpracy z naszymi partnerami z zagranicy. My musimy w większym stopniu dążyć do pogłębiania tej współpracy, ale z drugiej strony też do uzyskiwania swego rodzaju autonomii - żeby to, co widzimy na Ziemi i to, co słyszymy w ramach łączności nie było zależne od partnerów zewnętrznych.

"To jest bardzo dobra dla nas wiadomość, że mamy w Polsce samorządy i podmioty gospodarcze, które rozumieją wyzwania przyszłości [...] Kwestia kosmosu jest kwestią o zupełnie krytycznym znaczeniu dla bezpieczeństwa Sojuszu Północnoatlantyckiego, ma także krytyczne znaczenie dla badań naukowych czy rozwoju wielu gałęzi przemysłu" - wskazał podczas swojego okolicznościowego wystąpienia wiceminister Marcin Ociepa, reprezentujący MON. "Musimy bardzo mocno popracować nad wzmocnieniem polskiego przemysłu, ambicji i aspiracji polskich przedsiębiorców, jeśli chodzi o aktywność kosmiczną. Oni już odnoszą, w pewnych niszowych działkach sukcesy, ale my potrzebujemy sukcesów na nieco większą skalę - przynajmniej na miarę wielkości naszej Ojczyzny, na miarę 38-milionowego narodu" - podkreślił dalej przedstawiciel MON.

Jako podmioty rynkowe zdolne do wyznaczania tutaj kierunku wskazał firmę Exatel oraz Polską Grupę Zbrojeniową (nadzorowaną przez Ministerstwo Aktywów Państwowych). "Wszystkie ręce na pokład, tutaj jest naprawdę wiele pracy do wykonania, żeby polski przemysł kosmiczny był wzmocniony, autonomiczny, odporny na przejęcia, manipulacje i różnego rodzaju zjawiska o charakterze nieprzyjaznym" - zastrzegł wiceminister Ociepa.

Pandemia COVID-19 pokazała nam jeszcze wyraźniej, jak ważna jest stabilna i bezpieczna łączność oraz wysoka jakość danych. Zarówno dla sektora publicznego, biznesu, ale też zwykłych użytkowników. Dlatego utworzenie Satelitarnego Systemu Obserwacji Ziemi wpisuje się w polską rację stanu. Wyniesienie w przestrzeń kosmiczną mikrosatelit będzie miało zastosowanie także dla naszego wojska. Cieszę się, że w projekt zaangażował się EXATEL - Spółka pod skrzydłami Ministerstwa Aktywów Państwowych, która jest sprawdzonym dostawcą usług telekomunikacyjnych, teleinformatycznych, a także twórcą rozwiązań z zakresu cyberbezpieczeństwa. W Ministerstwie Aktywów Państwowych mocno wspieramy inicjatywy rozwoju polskich kompetencji w tych dziedzinach.

Podpisanie listu intencyjnego to także deklarowany kolejny krok w stronę realizacji strategii ogłoszonej w 2020 roku przez EXATEL. Zakłada ona silny rozwój kompetencji polskiego operatora telekomunikacyjnego w zakresie łączności satelitarnej.

Od kilku lat świadczymy usługi łączności satelitarnej dla instytucji publicznych. Widzimy duży i rosnący potencjał tego rynku. Dlatego pod koniec ubiegłego roku informowaliśmy o budowie huba satelitarnego z funkcją kontroli misji. Dzięki niemu będziemy w stanie realnie wykorzystywać potencjał tworzonych w ramach klastra kosmicznego rozwiązań. W efekcie nasze usługi będą dostępne nie tylko dla sektora komercyjnego, ale również dla administracji publicznej czy też wojska.

W projekt włącza się Samorząd Województwa Podkarpackiego, gdyż jak podkreśla marszałek województwa Władysław Ortyl, Satelitarny System Obserwacji Ziemi oraz klaster kosmiczny, to działania, które wpisują się w inteligentne specjalizacje regionu.

"Województwo podkarpackie to jedyny region w Polsce, który w swojej Regionalnej Strategii Innowacji wybrał, jako wiodącą specjalizację, Lotnictwo i Kosmonautykę. Lotnictwo jest nawiązaniem do blisko stuletniej tradycji tej gałęzi gospodarki w regionie, a kosmonautyka to naturalna konsekwencja związku z branżą lotniczą i krok w przyszłość" – mówi marszałek Władysław Ortyl.

Realizowane na Podkarpaciu przedsięwzięcia mają pozwolić wykorzystać potencjał przemysłowy oraz badawczo-naukowy, sprzyjając budowie kompetencji krajowego przemysłu kosmicznego.

Klaster ma aktywnie korzystać z wiedzy europejskich organizacji takich jak Sieci Regionów Europejskich Wykorzystujących Technologie Kosmiczne NEREUS, ESA Business Incubation Centres, EURISY, EARSC, SME4Space czy EUROSPACE. Województwo podkarpackie od 2017 roku jest członkiem NEREUS, a także uczestniczy wraz z partnerami w tworzeniu ESA BIC POLAND.

Projekt Satelitarny System Obserwacji Ziemi oraz klaster kosmiczny są tak zaplanowane, by mieć wpływ na wzrost gospodarczy w obszarze technologii kosmicznych i technik satelitarnych. Mają również przełożyć się na wzmocnienie suwerenności i bezpieczeństwa kraju w zakresie obrazowania jego terytorium. Kolejnym obszarem zakładanego postępu jest tworzenie miejsc pracy i nowych usług w zakresie obserwacji satelitarnej Ziemi. Oprócz tego oczekiwane jest wzmocnienie sektora startupów bazujących m.in. na analizie danych satelitarnych poprzez zwiększenie dostępności tego typu informacji. Oczekiwane jest też uzyskiwanie wymiernych efektów w postaci cyfrowego postępu w społeczeństwie, gospodarce i administracji publicznej.