ESO: cztery kontrakty na kluczowe elementy Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu

Konsorcjum 39-metrowego ELT (Extremely Large Telescope), największego teleskopu optycznego/podczerwonego na świecie, robi kolejne kroki naprzód. Gigantyczny teleskop będzie miał skomplikowany optyczny system złożony z pięciu zwierciadeł. Nigdy do tej pory nie używano takiej konstrukcji. Wymaga to elementów optycznych i mechanicznych o wyjątkowym zaawansowaniu technologicznym. Kontrakty na produkcję kilku stanowiących wyzwanie komponentów teleskopu zostały właśnie podpisane przez Dyrektora Generalnego Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), Tima de Zeeuw oraz przedstawicieli trzech wykonawców przemysłowych z Krajów Członkowskich ESO.

Mam wielką przyjemność podpisać dzisiaj cztery kontrakty, każdy na bardzo zaawansowane elementy serca rewolucyjnego sytemu optycznego ELT. Podkreślają one jak budowa tego gigantycznego teleskopu idzie do przodu z pełną prędkością, z założonym terminem pierwszego światła w 2024 roku. Wszyscy w ESO cieszymy się ze współpracy z SCHOTT, SENER oraz FAMES — trzema wiodącymi partnerami przemysłowymi z naszych Krajów Członkowskich.

Czytaj też: MNiSW podpisało porozumienie z ZPSK. Celem wzmocnienie uczestnictwa Polski w ESO

Pierwsze dwa kontrakty zostały podpisane z firmą SCHOTT, reprezentowaną przez Christopha Farka, Wiceprezesa Wykonawczego. Umowy dotyczą odlewu największych pojedynczych zwierciadeł ELT— 4,2-metrowego lustra wtórnego i 3,8-metrowego lustra trzeciorzędowego — z materiału ceramicznego o niskiej rozszerzalności.

Wiszące do góry nogami na szczycie struktury teleskopu, wysoko ponad 39-metrowym zwierciadłem głównym, lustro wtórne będzie największym zastosowanym na teleskopie i największym wypukłym zwierciadłem do tej pory wyprodukowanym. Wklęsłe lustro trzeciorzędowe jest także nietypową cechą ELT. Większość obecnych teleskopów, w tym VLT oraz Kosmiczny Teleskop Hubble’a, używa tylko dwóch zakrzywionych zwierciadeł, aby utworzyć obraz. W tych przypadkach zwierciadło trzeciego rzędu jest czasem używane do rozdzielenia światła do odpowiedniego ogniska – tego rodzaju lustra są zwykle małe i płaskie. Jednak w ELT lustro trzeciego rzędu także będzie mieć zakrzywioną powierzchnię, a użycie trzech zwierciadeł da lepszy końcowy obraz na dużym polu widzenia niż byłoby to możliwe w przypadku zastosowania rozwiązania z zaledwie dwoma. Wtórne i trzeciorzędowe zwierciadła ELT ważą odpowiednio 3,5 i 3,2 tony. Lustro wtórne zostanie dostarczone do końca 2018 roku, a lustro trzeciorzędowe do lipca 2019 roku.

Trzeci kontrakt został podpisany z SENER Group, reprezentowaną przez Diego Rodrígueza, Dyrektora Departamentu Kosmicznego. Dotyczy skomplikowanych komórek wspierających wtórne i trzeciorzędowe zwierciadło oraz związanych ze złożonymi systemami optyki aktywnej, które zapewnią, że te masywne, ale giętkie, zwierciadła utrzymają właściwe kształty i będą odpowiednio wypozycjonowane w teleskopie. Jeśli teleskop ma dostarczać obrazy optymalnej jakości, wymagana jest tu niezwykła precyzja.

Czwarty z kontraktów podpisali Didier Rozière, Dyrektor Zarządzający Fogale oraz Martin Sellen, Dyrektor Zarządzający Micro-Epsilon, w imieniu konsorcjum FAMES, złożonego z Fogale i Micro-Epsilon. Umowa dotyczy wyprodukowania łącznie 4608 sensorów brzegowych dla 798 heksagonalnych segmentów zwierciadła głównego ELT. Czujniki te są niezwykle precyzyjne i mogą mierzyć względne pozycje segmentów z dokładnością kilku nanometrów. Będą stanowić fundamentalną część kompleksowego systemu, który będzie nieustannie mierzył położenie segmentów zwierciadła głównego ELT względem sąsiednich segmentów i pozwoli segmentom pracować razem, aby tworzyły idealny system obrazujący.

W uroczystość podpisania wzięli udział wysocy rangą przedstawiciele zaangażowanych firm i ESO. Była to okazja do poznania się dla ludzi którzy wspólnie budują największe ludzkie oko patrzące w niebo.

Czytaj też: ESO: rekordowe zamówienie na konstrukcję Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu