Przegląd wojskowych projektów kosmicznych Polski na 2025 rok

Współczesna przestrzeń kosmiczna staje się coraz bardziej istotnym polem działań nie tylko dla cywilnych agencji badawczych, ale także dla sił zbrojnych. Wzrost globalnych napięć, postęp technologiczny oraz zwiększone ryzyko działań w kosmosie sprawiają, że państwa na całym świecie inwestują w rozwój kosmicznych technologii obronnych.

Jednym z najbardziej niebezpiecznych incydentów są cyberataki na satelity czy konflikty o dostęp do kluczowych zasobów. Domena kosmiczna, która jeszcze kilkadziesiąt lat temu był areną współpracy międzynarodowej, obecnie staje się także potencjalnym teatrem działań militarnych.

Polska, świadoma rosnącego znaczenia tej sfery, intensyfikuje swoje działania w celu zapewnienia niezależnych zdolności w zakresie rozpoznania satelitarnego i obrony kosmicznej. Podejmowane projekty, a także współpraca międzynarodowa, stanowią odpowiedź na potrzebę zwiększenia suwerenności technologicznej i bezpieczeństwa narodowego w kontekście wyzwań XXI wieku. Wojskowe programy kosmiczne stają się zatem kluczowym elementem strategii obronnej. Zapewnią one Polsce miejsce w elitarnym gronie państw rozwijających zdolności militarne w przestrzeni kosmicznej.

W budżecie państwa na 2025 rok Polska przewiduje istotne nakłady finansowe na rozwój wojskowych projektów kosmicznych. Projekty te mają na celu wzmocnienie zdolności obronnych kraju oraz rozwój niezależnych systemów satelitarnych. Oto przegląd wiodących projektów, które są finansowane z budżetu na 2025 rok.

Projekt PIAST jako krok w stronę rozwoju optoelektronicznych zdolności satelitarnych

Projekt PIAST (ang. Polish ImAging SaTellites) jest jednym z kluczowych przedsięwzięć polskiego sektora kosmicznego, skoncentrowanym na rozwoju niezależnych zdolności satelitarnych. Zakłada budowę trzech nanosatelitów optoelektronicznych, które będą wykorzystywane głównie do rozpoznania obrazowego na potrzeby wojskowe. Liderem projektu PIAST jest Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego a Konsorcjantami: Creotech Instruments S.A., Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa, PCO S.A., Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) i Scanway S.A.

Projekt zostanie ukończony do lutego 2026 r. Celem jest stworzenie autonomicznych zdolności w zakresie pozyskiwania i analizy obrazów z kosmosu. W perspektywie czasu poprawi to możliwości polskiego wojska w zakresie rozpoznania i monitoringu strategicznego. Jego całkowita wartość wynosi ponad 70 mln., z czego NCBR dofinansowuje ponad 62 mln. Udział dofinansowania dla Creotech Instruments S.A. wynosi ok. 50% wartości projektu.

Projekt MikroGlob jako budowanie potencjału konstelacji satelitów obserwacyjnych

Rozwijamy także własny system satelitów obserwacyjnych. Jest on wynikiem współpracy zawartej pomiędzy polskim przedsiębiorstwem Creotech Instruments S.A. jako lider projektu oraz firmą Airbus Defence & Space. W projekt zaangażowana jest również Agencja Uzbrojenia.

Program nosi nazwę MikroGlob. Jego zasadniczym celem jest zbudowanie czterech mikrosatelitów optoelektronicznych w ramach rozwoju komponentu kosmicznego na potrzeby wojska i administracji publicznej, a także segmentu naziemnego do obsługi i przetwarzania danych. Koszt tego przedsięwzięcia w tym etapie wynosi około 41,8 mln EUR, co czyni go jednym z największych projektów kosmicznych realizowanych przez Polskę.

Warto również zauważyć, że pod koniec 2022 r. Polska zakupiła od firmy Airbus Defence&Space dwa satelity optyczne Pléiades Neo (wraz z segmentem naziemnym), które maja zostać wyniesione na orbitę do 2027 r. Dodatkowo od 2023 roku Polska ma również dostęp do danych pochodzących z tej francuskiej konstelacji satelitów. W przyszłości planuje się włączenie ich jako uzupełnienie systemu MikroGlob.

Satelitarne zdolności radarowe jednym z priorytetów dla Polski

Kolejnym ważnym kierunkiem w 2025 roku, z punktu widzenia budowania zdolności rozpoznania geoprzestrzennego, są inwestycje w rozwój satelitów wyposażonych w radar z syntetyczną aperturą (ang. Synthetic Aperture Radar – SAR). Jak pokazują badania klimatyczne, roczne zachmurzenie nieba nad krajami Europy Wschodniej waha się przedziale 70–80 procent.

Z tego powodu satelity SAR, dzięki swoim specyficznym właściwościom są kluczowe dla monitorowania sytuacji w obszarach zainteresowania. Satelity SAR wyróżniają się możliwością uzyskiwania obrazów o wysokiej rozdzielczości w każdych warunkach, co sprawia, że są nieocenione w monitoringu bezpieczeństwa. Ma to ogromne znaczenie w zastosowaniach wojskowych, takich jak choćby obserwacja rejonów położonych wzdłuż północnej i wschodniej granicy Polski.

Ze szczątkowych informacji ujawnionych przez MON wynika, że Polska planuje wprowadzenie na orbitę pierwszego polskiego satelitę radarowego do 2026 roku. Analiza dynamiki rozwoju rodzimego sektora kosmicznego podpowiada natomiast, że polski przemysł rozwinął adekwatne i wystarczające zdolności do zaspokojenia tej istotnej potrzeby SZ RP.

Projekt, z uwagi na artykułowaną wielokrotne przez przedstawicieli każdej strony politycznej w Polsce potrzeby uniezależniania się od dostawców zewnętrznych i budowania suwerennych zdolności obronnych, mógłby być na przykład zrealizowany w ramach umowy o współpracy podpisanej 19 czerwca 2024 roku przez firmy takie jak Creotech Instruments i Eycore.

Pierwsza z wymienionych firm oferuje uniwersalną platformę mikrosatelitarną HyperSat. Druga jest jedyną w pełni polską firmą specjalizującą się w budowie satelitarnych sensorów radarowych z syntetyczną aperturą. Innym przykładem może być współpraca fińsko-polskiej firmy ICEYE – globalnego lidera na komercyjnym rynku SAR oraz Polskiej Grupy Zbrojeniowej (PGZ). Deklaruje ona możliwości dostarczania elementów naziemnej infrastruktury dla obsługi satelitów SAR, w tym mobilnych stacji do odbierania i przetwarzania danych.

Jak w wielu innych przypadkach tak i w obserwacji geoprzestrzennej najlepszym wydaje się podejście w którym wykorzystywane są właściwości wielu technologii dla uzyskania komplementarnych rozwiązań. Dlatego też długofalowe plany MON zakładają budowę konstelacji hybrydowej składającej się zarówno z satelitów radarowych, jak i optoelektronicznych. Efektem ma być kompleksowy wysokorozdzielczy system nadzoru satelitarnego. Dzięki temu wojsko polskie zyska szybki dostęp do danych satelitarnych, kluczowych w kreowania strategii obronnych oraz opracowywaniu planów operacyjnych.

Nowe inwestycje i projekty międzynarodowe

Polska aktywnie angażuje się również w projekty międzynarodowe, mające na celu wzmocnienie zdolności obronnych związanych z przestrzenią kosmiczną. Zalicza się do nich podejmowanie współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ang. European Space Agency – ESA) oraz udział w projektach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (ang. North Atlantic Treaty Organization – NATO).

Polska dąży do ścisłej kooperacji z sojusznikami w celu rozwijania technologii satelitarnych i obronnych. Ich głównym zadaniem jest wzmocnienie polskich zdolności w obszarze bezpieczeństwa kosmicznego oraz uzyskanie dostępu do najnowocześniejszych technologii. Pozwoli to na szybsze wdrażanie zaawansowanych rozwiązań.

Finansowanie projektów kosmicznych

Finansowanie wojskowych projektów kosmicznych w 2025 roku pochodzi przede wszystkim z budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, a także ze środków wydzielonych przez NCBR. Polska korzysta również z międzynarodowego wsparcia finansowego, w tym z pożyczek oferowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), co umożliwia realizację inwestycji na dużą skalę. Fundusze pozyskane od EBI, szacowane są na około 300 mln EUR. Stwarza to opcje pokrycia wszelkich kosztów budowy i wdrażania satelitów obserwacyjnych oraz radarowych, wspierających Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej.

Budżet na 2025 rok przewiduje szerokie wsparcie finansowe dla rozwoju wojskowych projektów kosmicznych. Inwestycje w projekty, takie jak PIAST, dążenie do utworzenia konstelacji satelitów obserwacyjnych i radarowych, mają na celu wzmocnienie polskich zdolności obronnych. Dotyczą one zwłaszcza aspektu monitorowania i obserwacji strategicznych obszarów. W obliczu rosnących zagrożeń globalnych, te projekty stanowią fundament polskiej strategii obronnej na najbliższe lata.