Bilans programu Horyzont 2020. Wicepremier krytycznie o skali polskiego udziału

W swojej wypowiedzi podczas piątkowego spotkania, wicepremier Jarosław Gowin określił rozpoczynany program Horyzont Europa 2021-2027 jako nową szansę na sfinansowanie ambitnych projektów badawczych i innowacji oraz włączenie się polskich instytucji  do międzynarodowych projektów. "Dzięki europejskim programom badawczym polscy naukowcy i przedsiębiorcy stają się częścią globalnego łańcucha wymiany doświadczeń i innowacji, które są odpowiedzią na aktualne wyzwania społeczne i gospodarcze" - ocenił Gowin. Jak podkreślił, innowacje powstają najczęściej na styku różnych nauk.

"Program Horyzont Europa stanowi skuteczną platformę do podejmowania tego typu przedsięwzięć. Dodatkowo ogranicza ryzyka, od finansowych po organizacyjne, które nieodłącznie wiążą się z przełomowymi, ambitnymi projektami" - zauważył wicepremier. W jego opinii, "w Polsce wprowadzono wiele reform sprzyjających innowacji", takich jak tzw. Ustawa 2.0, doktoraty wdrożeniowe, powołanie Sieci Badawczej Łukasiewicz. "Systematycznie rosną nakłady na badania i rozwój, choć ciągle są one poniżej aspiracji Polski i również naszego rządu" - przyznał wicepremier Gowin.

Jak zauważył przy tym szef MRPiT, w poprzedzającym Horyzont Europa programie Horyzont 2020 "udział Polski był niski, wynosił 1,27 proc. Nasz wkład do budżetu wynosił natomiast 3,23 proc., jako Polska więcej zatem wpłacaliśmy, niż zyskiwaliśmy. To się musi zmienić" - zaakcentował Gowin.

Wicepremier sceptycznie odniósł się natomiast do głosów sugerujących rozważenie obniżenia nakładów budżetowych w Europie, które są przeznaczane na badania i rozwój. "Chcę jednoznacznie zaznaczyć, że we wszystkich rozmowach, jakie toczę na forum unijnym, wszędzie podkreślam, że środki na badania i rozwój właśnie w czasach kryzysu nie mogą być zmniejszane" - oświadczył i dodał, że na realizację programu Horyzont Europa przeznaczonych jest ok. 95 mld EUR.

Europejska komisarz ds. innowacji, Mariya Gabriel powiedziała podczas spotkania, że Horyzont Europa "to najbardziej ambitny program badawczo-rozwojowy na świecie". Jak zauważyła, w Unii Europejskiej "nadal mierzymy się z nierównym dostępem do programów europejskich. Niektóre kraje pozostają w tyle", ale "Polska należy do tych, które będą korzystać z wielu filarów pomocowych". Jej zdaniem w programie Horyzont 2020 Polska poradziła sobie świetnie, wsparcie uzyskało ponad 1000 polskich badaczy. Gabriel podkreśliła, że kolejny program będzie wspierał inicjatywy, które mają wpływ na mierzenie się z globalnymi wyzwaniami.

Minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek stwierdził, że realizacja programu Horyzont Europa "jawi się jako zjawisko w skali nieporównywalnej z jakimkolwiek innym programem krajowym, czy międzynarodowym". Jego zdaniem jest to jeden z najważniejszych instrumentów, które posłużą naukowcom, przedsiębiorcom i innowatorom "w poszukiwaniu rozwiązań dla wyzwań, które będą ważne w Europie, takich jak zdrowie, zmiana klimatu, demografia, rosnąca rola technologii".

Temat skomentował również dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Wojciech Kamieniecki - zapowiedział, że kierowana przez niego instytucja będzie przez kolejne lata wspierać polskich przedsiębiorców, naukowców i innowatorów m.in. w ramach działającego krajowego punktu kontaktowego, który będzie miał kluczową rolę w informowaniu o programie Horyzont Europa. "Będzie można również liczyć na wsparcie i pomoc biura NCBR w Brukseli" - poinformował Kamieniecki.

"Jesteśmy przekonani, że innowacje to prawdziwa siła napędowa rozwoju. Żyjemy w czasach pełnych wyzwań takich jak pandemia, zmiany klimatyczne, energetyka, Zielony Ład, sztuczna inteligencja" - zauważył szef NCBR. Jego zdaniem obecny czas "to dobry czas na podejmowanie decyzji i realizację przełomowych, nowych projektów".