Warszawa znalazła się wśród blisko 100 miast z całego świata, w których zorganizowano 16 kwietnia br. wydarzenia uświetniające pierwszy jak dotąd Dzień Włoskich Badań Naukowych. Obchodzony w wielu państwach z inicjatywy władz i przedstawicielstw dyplomatycznych Włoch, w Polsce przyjął formę spotkania otwierającego wystawę zobrazowań pozyskanych z użyciem włoskiego systemu obserwacji Ziemi, COSMO-SkyMed. Wydarzenie zorganizowane w budynku Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego było okazją do wysłuchania wystąpień i prezentacji przygotowanych przez przedstawicieli międzynarodowych firm odpowiedzialnych za budowę systemu, a także włoskich i polskich reprezentantów instytucji koordynujących, w tym obu państwowych agencji kosmicznych.

Wystąpienie inaugurujące spotkanie i całą wystawę pt. Landscapes of the Earth: a view from the sky. The Italian COSMO-SkyMed satellite constellation przedstawił ambasador Republiki Włoskiej, Alessandro De Pedys. W następnej kolejności głos zabrał zastępca dyrektora Departamentu Innowacji i Rozwoju Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Mateusz Gaczyński, zwracając uwagę na trwałość i postępy współpracy polsko-włoskiej w branży kosmicznej oraz jej znaczenie dla rozwoju nauki i poziomu gospodarczego Polski. Po wystąpieniu przedstawiciela MNiSW przyszedł czas na prezentację Włoskiej Agencji Kosmicznej (ASI), którą przedstawiła oddelegowana inżynier misji COSMO-SkyMed, Patrizia Sacco.

W dalszej części głos przekazano przedstawicielom konsorcjów przemysłowych Telespazio i Thales Alenia Space, odpowiedzialnych za stronę przemysłową i technologiczną programu COSMO-SkyMed. Wkład spółki Thales Alenia Space zaprezentował Fabio Palamidessi, natomiast omówieniem udziału Telespazio zajął się Andrea Bellini. Obaj przedstawiciele kooperujących podmiotów branżowych zwrócili uwagę na szczegóły techniczne procesu rozwoju dedykowanych satelitów rozpoznania obrazowego i segmentu naziemnego COSMO-SkyMed.

Ważne wystąpienie z punktu widzenia polskiego zaangażowania w program satelitarny włoskiego ministerstwa obrony przedstawił dowódca rodzimego Ośrodka Rozpoznania Obrazowego MON (ORO MON), płk Marcin Górka. Poza omówieniem dotychczasowej ścieżki współpracy, zapoczątkowanej jeszcze w 2010 roku i potwierdzonej stosownym porozumieniem intencyjnym rok później, przedstawiciel MON nakreślił aktualny horyzont czasowy dla dalszych postępów w pozyskiwaniu potencjału obrazowania satelitarnego. Punktem odniesienia pozostawały tutaj postanowienia umowy z 2014 roku o przystąpieniu Polski do programu COSMO-SkyMed, w ramach której ośrodek w Białobrzegach stopniowo uzyskuje zdolność bezpośredniego odbierania i przetwarzania danych obrazowych. Rozwijany tam segment naziemny użytkownika włoskiego systemu, zwany Polish Defense User Ground Segment (P-DUGS), stanowi integralną część całej międzynarodowej sieci obsługi satelitów COSMO-SkyMed.

Z wystąpienia płk Górki można było dowiedzieć się, że po otwarciu dostępu do danych z satelitów SAR (korzystających z radaru o syntetycznej aperturze) COSMO-SkyMed pierwszej generacji (CSK), Polska przygotowuje się aktualnie do poszerzenia zdolności ORO w zakresie odbioru danych z satelitów drugiej generacji (COSMO-SkyMed Seconda Generazione, CSG). Wcześniej jednak oczekiwana jest również integracja polskiego segmentu użytkownika z sygnałem satelity optoelektronicznego OPTSAT-3000, który znajduje się we włoskiej służbie od sierpnia 2017 roku. Jego włączenie do polskiego systemu ma nastąpić zgodnie z deklaracjami jeszcze w 2018 roku.

Współpraca z naszymi włoskimi partnerami [w materii rozpoznania satelitarnego – przyp. red.] determinowana jest potrzebami operacyjnymi Sił Zbrojnych RP. […] Dla zapewnienia ich kompletnej realizacji, zakładającej podgląd możliwy niezależnie od pory dnia i warunków pogodowych, musimy posiadać dostęp do danych obrazowych zarówno z satelitów optoelektronicznych, jak i radarowych.

Wykazując militarno-obronny zamysł stojący za polskim udziałem w COSMO-SkyMed, płk Górka zwrócił uwagę na same początki procesu, związane z dołączeniem Polski w 2010 roku do inicjatywy MUSIS (koordynowanej w ramach Europejskiej Agencji Obrony) oraz dalszej polsko-włoskiej współpracy międzyrządowej. Podkreślił również, że w ramach procesu określono dwie główne ścieżki integracji: stworzenia segmentu naziemnego dedykowanego obsłudze samego systemu COSMO-SkyMed z uwzględnieniem jego nadchodzącej drugiej generacji oraz pozyskiwania praw i zdolności dostępu do innych wytypowanych konstelacji rozpoznania satelitarnego (OPTSAT-3000).

W kontekście prac nad P-DUGS dowódca ORO wskazał na trzeci kwartał 2018 roku jako oczekiwany moment osiągnięcia operacyjności polskiego segmentu, z zakładanym wprowadzaniem dodatkowych zdolności w perspektywie do 2020 roku. Jednocześnie płk Górka przyznał, że wprowadzenie obsługi OPTSAT-3000 stanowi jedynie częściowe, niepełne wdrożenie potencjału optoelektronicznego ORO, za którym będzie musiało pójść dołączenie kolejnych systemów. Z założenia w dalszej perspektywie kluczową rolę będą miały tutaj pełnić rodowite, polskie systemy obrazowania satelitarnego, których budowę uwzględniono w założeniach Polskiej Strategii Kosmicznej przyjętej w lutym 2017 roku.

Wątki dotyczące samej polskiej branży kosmicznej, jej specyfiki oraz skali rodzimych zdolności badawczo-rozwojowych stanowiły główną treść ostatniego z przewidzianych na tę okazję oficjalnych wystąpień, które przedstawił nowy prezes Polskiej Agencji Kosmicznej, dr Grzegorz Brona. Szef PAK zwrócił również uwagę na znaczenie powstania PAK, polskiego członkostwa w ESA i podjętych w związku z tym inicjatyw rozwojowych na poziomie rządowym i międzynarodowym. Nie zabrakło również odniesień do dotychczasowych polskich dokonań i rodzimego wkładu w realizację światowych badań naukowych i eksploracji kosmicznej (z naciskiem na działalność Centrum Badań Kosmicznych PAN). Prezes Brona podkreślił na koniec, że Polska znajduje się obecnie na etapie przygotowywania własnego programu kosmicznego, którego oficjalne założenia zostaną opublikowane jeszcze w tym roku.

Wystawa i spotkanie ją inaugurujące zostały zorganizowane we współpracy podmiotów: Ambasady Włoch w Warszawie, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP, Włoskiego Instytutu Kultury w Warszawie, Włoskiej Agencji Kosmicznej ASI, spółki E-Geos oraz konsorcjów Telespazio i Thales Alenia Space. Prezentowane zobrazowania można oglądać do 26 kwietnia 2018 roku w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie przy ul. Dobrej 56/66.