Lato 2020 "powitało" jasną kometą. Lipcowa okazja do obserwacji gołym okiem

O komecie C/2020 F3 (NEOWISE) zaczyna być głośno dopiero od niedawna, choć do tego czasu osiągnęła już punkt najbliższy Słońcu na swojej mocno wydłużonej, niemal parabolicznej orbicie. Wspomniane peryhelium przypadło na 3 lipca 2020 roku – w odległości zaledwie 0,295 AU (jednostki astronomicznej), czyli około 44 mln km od naszej dziennej gwiazdy (nieco bliżej niż peryhelium orbity Merkurego). Od Ziemi dzieli ją obecnie dystans 1,14 AU, co w przybliżeniu daje 170 mln km. Niemniej jednak, kometa jest jeszcze na etapie znacznie poprzedzającym oczekiwane perygeum, podczas którego zbliży się do Błękitnej Planety na odległość niemal 104 mln km (0,692 AU).

Póki co, obiekt pozytywnie zaskakuje obserwatorów i na tym etapie zdecydowanie wyróżnia się dostrzeganą jasnością względem wcześniejszych tegorocznych komet. Potwierdzane przez specjalistów pomiary wskazują na blask znacznie powyżej progu widoczności nieuzbrojonym okiem, za który względem znakomicie ciemnego nieba uznaje się poziom 6 magnitudo (im mniej, tym wyższa jasność widoma). Co znamienne, w momencie peryhelium C/2020 F3 (NEOWISE) osiągała według niektórych obserwatorów nawet 0,8 mag (przy prognozowanych 2,5 mag), co jednak na bardzo jasnym tle, przy niewielkiej elongacji (odległości kątowej na niebie względem Słońca) plasowało kometę w tym momencie na granicy dostrzegalności.

Chwila największego zbliżenia komety do Słońca nastąpiła około 5 dni po przekroczeniu granicy nieba północnego, a więc w umiejscowieniu jeszcze bardzo nisko nad horyzontem, co dodatkowo utrudniło obserwacje. W kolejnych dniach lipca sytuacja będzie się jednak poprawiać, co powinno umożliwić wypatrywanie komety gołym okiem, pomimo jej spadającej stopniowo jasności.

Spodziewane najkorzystniejsze warunki pod względem umiejscowienia komety na firmamencie przypadną m.in. w terminie 9-11 lipca. C/2020 F3 (NEOWISE) będzie wówczas wędrować w pobliżu (8 do 10 stopni kątowych) drugiej co do jasności z gwiazd konstelacji Woźnicy (Auriga) – Menkalinana (Beta Aurigae, położonej nieznacznie niżej po lewej stronie od najjaśniejszego obiektu tego gwiazdozbioru, Kapelli czyli Alfa Aurigae). Jeśli kometa utrzyma przewidywania wynikające z aktualnej krzywej zmiany blasku, powinna być wówczas świetnie widoczna - z jasnością obserwowaną na poziomie 1,6 mag (według wyliczeń dotyczących 11 lipca 2020).

Następną wyraźniejszą gwiazdą, jaką kometa napotka na swojej drodze po nieboskłonie, będzie Talitha (Jota Ursae Majoris) – w południowej odnodze gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy. Nastąpi to prawdopodobnie 18-19 lipca, a najmniejszy spodziewany dystans między obiektami określono na 22 minuty kątowe.

Kometa C/2020 F3 (NEOWISE) powinna w tym czasie posiadać jasność około 2,5 mag, zbliżając się już do oczekiwanego perygeum. Moment najbliższego przelotu C/2020 F3 (NEOWISE) względem Ziemi nastąpi 23 lipca 2020 roku. Kometa może w tym czasie osiągać jasność nawet poniżej 3 mag, pozostając widoczną nieuzbrojonym okiem na już nieco ciemniejszym niebie. Wszystko oczywiście w zależności od tego, czy bieżący przelot wokół Słońca nie doprowadzi do fragmentacji komety – ryzyko takie w każdym razie nadal jest spore.

Szlak komety nad północną półkulą Ziemi zakończy się prawdopodobnie pod koniec sierpnia, gdy obiekt przemieści się ponownie poza horyzont. W tym czasie na znacznym obszarze Polski powinny występować dogodne warunki do obserwacji komety – także nieuzbrojonym okiem. Obiekt na początku będzie pojawiał się jeszcze bardzo nisko nad horyzontem (do 5 stopni) - trudniejsze warunki do obserwacji na „prześwietlonym” niebie będą trwać do drugiej dekady lipca.

Przez większą część miesiąca jednak kometa będzie obiektem okołobiegunowym (niezachodzącym, widocznym całą noc), co nastąpi z pewnym opóźnieniem na obszarze centralnej i południowej Polski, gdzie obiekt będzie jeszcze krótkotrwale umykać za północny horyzont i wyłaniać się niedługo przed Słońcem. Z kolei po 14 lipca, C/2020 F3 (NEOWISE) nie będzie już zachodzić na obszarze całej Polski i pozostanie powyżej granicy 5 stopni nad północnym horyzontem. Z każdym kolejnym dniem kometa będzie ukazywała się coraz wyżej nad widnokręgiem i dłużej w ciągu wieczora – rejony jej poszukiwań to na początku przede wszystkim północno-wschodnie (nad ranem) i północno-zachodnie partie nieboskłonu (wieczory). Spodziewana najlepsza pory do obserwacji w kolejnych dniach to godziny w okolicach 3:00 nad ranem (bezpośrednio przed wschodem Słońca) – zależnie też od współrzędnych geograficznych.

Odkryty 27 marca 2020 roku obiekt C/2020 F3 (NEOWISE) to kometa długookresowa – jej kolejne spodziewane "odwiedziny" w Układzie Słonecznym mogą przypaść dopiero za około 6,8 tys. lat. O jej istnieniu obiektu dowiedziano się dzięki wystrzelonemu w grudniu 2009 roku teleskopowi kosmicznemu WISE/NEOWISE. Projekt NEOWISE jest kontynuacją misji częściowo wygaszonego teleskopu kosmicznego NASA o nazwie WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer). NEOWISE gromadzi dane na temat parametrów wykrywanych planetoid i komet oraz udostępnia publicznie bogate archiwum do wyszukiwania danych o obiektach systemu słonecznego. Działający na orbicie okołobiegunowej teleskop kosmiczny pracuje w zakresie podczerwieni.