USA i Polska razem w misji kosmicznej. GLOWS gotowy do lotu

Eksperyment oraz inne projekty CBK PAN zostały omówione podczas specjalnej konferencji prasowej, która odbyła się w poniedziałek, 22 września 2025 roku. Polski instrument GLOWS (GLObal solar Wind Structure) będzie częścią misji NASA IMAP (Interstellar Mapping and Acceleration Probe). Start odbędzie się prawdopodobnie we środę, 24 września na szczycie rakiety Falcon 9 od firmy SpaceX.

GLOWS jest urządzeniem, które ma rejestrować fotony (foton to cząstka elementarna, kwant światła) o bardzo wąskiej długości fali, czyli 121,5 nanometra, która nosi nazwę Lyman-alfa. To pasmo dalekiego ultrafioletu nie dociera do powierzchni Ziemi, ponieważ jest pochłaniane przez atmosferę, dlatego obserwacje tej długości fali muszą być prowadzone z przestrzeni kosmicznej.

Polska koncepcja instrumentu została wybrana w ramach konkursu ogłoszonego przez NASA, a niedługo później naukowcy z CBK PAN zadeklarowali gotowość do jego budowy. Projekt jest finansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w wysokości 20 milionów złotych. Podobny mechanizm zastosowano w przypadku brytyjskiego eksperymentu MAG.

„Było dużo pracy związanych z przygotowaniem instrumentu. 3/4 instrumentu to nasza wiedza i doświadczenia, które już mieliśmy. Bazowaliśmy na poprzednich rozwiązaniach CBK PAN i próbowaliśmy dostosować je do nowej misji. (…) Nasz instrument był piąty lub szósty pod kątem szybkości dostarczenia do integracji z satelitą.” - powiedział dr inż. Roman Wawrzaszek, główny inżynier instrumentu GLOWS, Centrum Badań Kosmicznych PAN

W GLOWS zaangażowany był również przemysł prywatny. Inżynierowie firmy KP Labs zajęli się oprogramowaniem aplikacyjnym dla instrumentu GLOWS, które umożliwia, obsługę telemetrii, zarządzanie trybami pracy instrumentu, a także zapewnia stabilność działania w ekstremalnych warunkach kosmicznej próżni.

Instrument z Polski był wielokrotnie chwalony przez amerykańskich naukowców, którzy podkreślali profesjonalizm i wiedzę dotyczącą tematu badań. Przedstawiciele CBK PAN dodali, że już teraz strona amerykańska ma zaplanowane spotkania z Polską Agencją Kosmiczną (POLSA) podczas tegorocznego Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w Sydney. NASA jest bardzo zainteresowana współpracą z polskimi naukowcami.

Przekazane środki publiczne na GLOWS będą zwracać się w przyszłości m.in. w kontekście planowania kolejnych misji kosmicznych oraz dalszego rozwoju nauki. Polscy naukowcy, posiadający dostęp do danych z całej misji, zajmą się nie tylko analizą danych z GLOWS, ale również z pozostałych instrumentów.

Informacje, które dostarczy GLOWS, będą bowiem wykorzystywane także jako dane uzupełniające dla innych instrumentów na IMAP. Oprócz polskiego aparatu na satelicie zostanie zamontowanych dziewięć innych urządzeń, służących do badania różnych zjawisk - od wysokoenergetycznych cząstek pochodzących ze Słońca, przez pola magnetyczne w przestrzeni międzyplanetarnej, aż po pozostałości po eksplodujących gwiazdach w przestrzeni międzygwiazdowej.