Wsparcie sektora kosmicznego na arenie międzynarodowej 

W 2016 roku do najważniejszych działań prowadzonych przez Polską Agencję Kosmiczną będzie należeć umocnienie pozycji naszego kraju w międzynarodowych instytucjach i programach. Wprawdzie do tej pory polski przemysł i instytucje badawcze uczestniczyły w projektach ESA, by wspomnieć tu tylko np. o współpracy Centrum Badań Kosmicznych PAN z Europejską Agencją Kosmiczną przy konstrukcji penetratora lądownika Philae w ramach ambitnej misji Rosetta, w ramach której po raz pierwszy maszyna zbudowana przez człowieka wylądowała na powierzchni komety lub o udziale polskich naukowców w programie Mars Express, dzięki której zbudowano spektrometr planetarny Fourier’a dla sondy marsjańskiej. Rosnący wkład rozwijającego się polskiego przemysłu kosmicznego w działania międzynarodowe w ramach ESA to jednak temat stosunkowo nowy, a akceleratorem dla działań podejmowanych przez polskie firmy i instytucje stało się powstanie Polskiej Agencji Kosmicznej POLSA w 2014 roku. Jak tłumaczył w rozmowie z Defence24 dr Mariusz Andrzejczak z Creotech Instruments S.A., agencja kosmiczna zapewnia niezbędna know-how na temat wymagań Europejskiej Agencji Kosmicznej. 

W 2015 roku Polska Agencja Kosmiczna rozpoczęła program "Usługi doradcze dla polskiego przemysłu kosmicznego". Jak deklaruje prezes POLSA Marek Banaszkiewicz program ten będzie kontynuowany w 2016 roku, umożliwiając polskim firmom wejście na europejski rynek kosmiczny. 

Będziemy je realizować m.in. kontynuując program „Usługi doradcze dla polskiego przemysłu kosmicznego”. Nasze bezpłatne konsultacje adresowane są do mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw opracowujących i wdrażających innowacje technologiczne dla przemysłu kosmicznego oraz opracowujących nowe produkty wykorzystujące techniki satelitarne. Mogą z nich również korzystać firmy z sektora zaawansowanych technologii, które planują rozszerzyć działalność na kosmiczny rynek zbytu. W roku 2015 w naszym programie wzięło udział sześć polskich firm: Blue Dot Solutions sp. z o.o., Bowman Dynamics Damian Kaniewski, Centrum Naukowo – Przemysłowe ICT S.A., GeniCore Sp. z o.o., Newind sp. z o.o. i Ultratech sp. z o.o. Późną wiosną 2016 r. planujemy kolejną odsłonę programu.

Celem tych działań jest zapewnienie odpowiedniej stopy zwrotu środków przeznaczanych przez nasz kraj na składkę do ESA.  Obecnie jest to 30 mln Euro, z których, co najmniej 45% ma wrócić do kraju w postaci realizowanych umów w ramach trwającego do 2017 roku (z opcją przedłużenia do 2019 roku) programu kontraktów związanych z przystąpieniem naszego kraju do Europejskiej Agencji Kosmicznej. W przypadku naszego kraju te 45% rocznej składki należy jednak traktować jako minimum, a nie szczyt ambicji naszego kraju, ponieważ nie ma przeszkód formalnych do otrzymania znacznie wyższej kwoty zwrotu. Zależeć to będzie jednak od możliwości polskich firm kosmicznych, a także działań POLSA, której jednym z zadań będzie wspieranie przemysłowców w rywalizacji o europejskie kontrakty. Polska Agencja Kosmiczna będzie też działać na rzecz udziału polskich podmiotów z branży kosmicznej w ramach programu finansowania badań naukowych i innowacji Horyzont 2020, realizowanego przez Unię Europejską. 

Dodatkowo, Polska Agencja Kosmiczna planuje zwiększyć aktywność w kontaktach międzynarodowych, jej celem będzie włączanie przedstawicieli POLSA w prace zespołów Europejskiej Agencji Kosmicznej i Europejskiej Agencji Obronnej, a także nawiązywanie bliższych relacji z agencjami kosmicznymi innych krajów. 

Wzrost udziału Polski w Copernicus i Galileo 

Program obserwacji Ziemi Copernicus oraz budowa konstelacji satelitów nawigacyjnych systemu Galileo to obecnie dwa największe europejskie projekty kosmiczne. Pierwszy z nich ma dać możliwość obserwacji powierzchni naszej planety, ma pozwolić na prowadzenie badań atmosfery pod kątem zmian klimatu, a także może znaleźć zastosowanie dla służb bezpieczeństwa, np. do monitorowania granic lub podczas klęsk żywiołowych. Galileo ma dać z kolei Europie niezależny system nawigacyjny, konkurencyjny w stosunku do amerykańskiego GPS, który znajdzie zastosowanie zarówno cywilne, jak i, dzięki przeznaczonym dla służb państwowych serwisom Public Regulated Services (PRS), które są szyfrowane i o bardzo wysokiej dokładności, także wojskowe. Do tej pory jednak, jak podkreślał w rozmowach z Defence24 m.in. dr Włodzimierz Lewandowski, udział polskich firm i instytucji badawczych w tych kluczowych europejskich programach był bardzo niski. Zmianę tego stanu rzeczy mają przynieść działania, które planuje podjąć Polska Agencja Kosmiczna.

Na rok 2016 planujemy uruchomienie projektów pilotażowych wspierających administrację publiczną. W pierwszej fazie sfinansujemy wykonanie pięciu serwisów umożliwiających administracji wykorzystanie w codziennej pracy zdjęć satelitarnych pochodzących z sytemu Copernicus. Zdjęcia te oraz oparte o nie analizy i raporty będą cennym źródłem informacji w obszarach istotnych dla funkcjonowania państwa m.in. zarządzania kryzysowego, ochrony środowiska, czy monitorowania niepożądanych zjawisk naturalnych. Również program Galileo leży w obszarze naszych zainteresowań – jesteśmy w stałym kontakcie z ekspertami ESA odpowiedzialnymi za ten program, a nasz przedstawiciel jest członkiem komitetu ESA ds. nawigacji. Chcemy też uczestniczyć w konsorcjach, które będą się zajmowały tworzeniem aplikacji i nowych zastosowań danych pochodzących z Copernicusa i Galileo.

Nasz kraj będzie również utrzymywać wsparcie dla europejskiego konkursu nawigacji satelitarnej Galileo Masters, który daje szanse młodym polskim naukowcom na prezentacje swoich pomysłów i innowacji, także na płaszczyźnie międzynarodowej. 

Wspieramy też Galileo Masters – najważniejszy konkurs dla jednostek zainteresowanych technologiami satelitarnymi i działalnością w sektorze kosmicznym. Agencja była partnerem polskiej edycji konkursu, a nasi eksperci zasiadali w jego jury.

Co dalej?  

Współpraca międzynarodowa jest niewątpliwie jedną z najważniejszych dziedzin działania Polskiej Agencji Kosmicznej. Wynika to z ciągle niewielkiego wewnętrznego rynku na produkty i usług kosmiczne. Polskie firmy, by się rozwijać, muszą więc angażować się w programy międzynarodowe realizowane przede wszystkim pod egidą ESA dzięki preferencyjnemu programowi kontraktów związanych z przystąpieniem Polski do tej instytucji. Skuteczność Polskiej Agencji Kosmicznej będzie można ocenić na podstawie stopy zwrotu polskiej składki do ESA oraz po liczbie nowych podmiotów, które uda się wprowadzić na europejski rynek kosmiczny. Od obecnie podejmowanych działań będzie zaś zależeć, jak polski sektor kosmiczny poradzi sobie w otwartej rywalizacji o kontrakty europejskie po wygaśnięciu preferencyjnych zasad dla nowego członka organizacji.