Powstał projekt krajowego prawa o działalności kosmicznej

Z proponowanym tekstem ustawy o działalności kosmicznej oraz Krajowym Rejestrze Obiektów Kosmicznych można zapoznać się na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Prace nad aktem normatywnym trały od 2013 r. Ministerstwem wiodącym dla prowadzenia projektu jest Ministerstwo Rozwoju, a osobą odpowiedzialną podsekretarz Jadwiga Emilewicz. Rolę merytorycznego opiekuna koncepcji ustawy pełni Otylia Trzaskalska-Stroińska, zastępca Dyrektora Departamentu Innowacji w MR, niedawno wybrana na wiceprzewodniczącą Rady ESA.

W uzasadnieniu projektu można przeczytać, że przyjęcie proponowanej ustawy uczyni zadość międzynarodowym zobowiązaniom RP, wynikających z wiążących ją układów międzynarodowych:

• Układu o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi z 27 stycznia 1967 r. (zwany Traktatem o przestrzeni kosmicznej),

• Konwencji w sprawie rejestracji obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną z 14 stycznia 1975 r.,

• Konwencji o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne z 29 marca 1972 r.

Polska nie jest natomiast stroną Układu normującego działalność państw na Księżycu i innych ciałach niebieskich z 18 grudnia 1979 r.

Podstawowe założenia

Art. 1 ust. 1 projektu ustawy mówi o tym, że reguluje ona:

1. zasady wykonywania działalności kosmicznej;

2. zasady prowadzenia Krajowego Rejestru Obiektów Kosmicznych.

Natomiast samą działalność kosmiczną zdefiniowano w art. 3 pkt 1 jako wypuszczenie obiektu kosmicznego w przestrzeń kosmiczną, eksploatację obiektu kosmicznego, a także sprowadzenie obiektu kosmicznego na Ziemię.

Niezbędne zezwolenie

Podmiot, który planuje wykonywanie działalności kosmicznej będzie musiał uzyskać zezwolenie. Będzie to możliwe po spełnieniu szeregu warunków, np. w zakresie: konieczności zdobycia pozwolenia radiowego, posiadania odpowiedniego doświadczenia i wiedzy czy uzgodnienia parametrów orbity. Zezwolenie wydaje, odmawia wydania, zmienia lub cofa Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej, w drodze decyzji administracyjnej.

Co ciekawe, w myśl art. 7 ust. 2: W toku postępowania, Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej występuje do Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego o zajęcie stanowiska w zakresie wpływu działalności kosmicznej na bezpieczeństwo i interes państwa, a także wykonywanie międzynarodowych zobowiązań przez Rzeczpospolitą Polską.

Krajowy Rejestr Obiektów Kosmicznych

Zgodnie z proponowaną ustawą nowym obowiązkiem prezesa PAK będzie prowadzenie Krajowego Rejestru Obiektów Kosmicznych. Baza ma być jawna i dostępna w postaci elektronicznej. Zgodnie z art. 16 ust. 2: Operator obowiązany jest złożyć wniosek o wpis do Rejestru niezwłocznie po wypuszczeniu obiektu kosmicznego na orbitę okołoziemską lub poza nią. Wpisowi do rejestru podlegają m. in. następujące informacje: oznaczenie właściciela oraz operatora obiektu kosmicznego, ogólne przeznaczenie i planowany czas operacyjnego funkcjonowania obiektu kosmicznego, a także podstawowe parametry orbitalne, takie jak inklinacja czy okres obiegu.

Wniosek o wpisanie obiektu do rejestru, podobnie jak uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności kosmicznej, podlega opłacie. Opłaty te stanowią przychód Polskiej Agencji Kosmicznej.

Odpowiedzialność za szkodę i konieczność ubezpieczenia

Jak stwierdza wprost art. 22: Rzeczpospolita Polska ponosi odpowiedzialność za szkodę [spowodowaną przez obiekt, dla którego jest państwem wypuszczającym], na zasadach określonych w prawie międzynarodowym. Stąd zapewne zapisy art. 25 w projekcie ustawy: właściciel obiektu kosmicznego, przed wystąpieniem operatora z wnioskiem o wydanie zezwolenia, jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkodę (...), jako ubezpieczony będzie wskazany Skarb Państwa.

Wyjątek od powyższej reguły wskazuje jednak art. 28 ust. 1: Właściciel może być zwolniony z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia (...), jeżeli obiekt kosmiczny będzie wykorzystywany dla celów podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa, nauki, badań lub edukacji.

Art. 30 ust. 1 mówi natomiast, że: W przypadku wystąpienia szkody, Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej powołuje komisję, której zadaniem jest ustalenie okoliczności, przyczyn i skutków zdarzenia, które wywołało szkodę oraz sformułowanie wniosków i wydanie zaleceń mających na celu zapobieżenie podobnym zdarzeniom w przyszłości (…). Co ważne: Komisja nie dokonuje ustaleń w zakresie winy i odpowiedzialności podmiotów, które spowodowały szkodę, a ustalenia komisji mają charakter opiniodawczo – doradczy.Nieco dalszy zapis stanowi, iż: Komisja może współdziałać z ekspertami państwa, na którego terytorium nastąpiła szkoda, a także występować do organów tego państwa o udzielenie niezbędnej pomocy.

Nadzór i kary

Zapisy rozdziału 8 ustawy o działalności kosmicznej oraz Krajowym Rejestrze Obiektów Kosmicznych mówią natomiast, że Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej sprawuje nadzór nad działalnością kosmiczną. Na żądanie Prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej, operator jest zobowiązany do udzielenia w wszelkich informacji związanych z planowaną lub wykonywaną działalnością kosmiczną. Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej lub upoważniony przez niego pracownik, ma prawo, w każdym czasie, do przeprowadzenia kontroli działalności kosmicznej.

Wedle art. 42: Kto wykonuje działalność kosmiczną bez zezwolenia podlega karze pieniężnej w wysokości stanowiącej równowartości w złotych kwoty od 20 000 euro do 100 000 euro. Wykonywanie takiej działalności niezgodnie z ustawą lub warunkami otrzymanego zezwolenia może natomiast zaowocować otrzymaniem kary o wysokości równej do 100 000 euro.

Wskazane kary pieniężne nakłada Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej, w drodze decyzji administracyjnej, biorąc pod uwagę stopień naruszenia, okoliczności naruszenia oraz wielkość właściciela. Pieniądze otrzymane z tytułu kar zaliczają się do przychodu Agencji.

Czytaj też: Siedziba w Warszawie i nadzór Ministerstwa Rozwoju. Propozycje zmian w PAK [KOMENTARZ]