Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) podpisało umowę z organizacją Breakthrough Initiatives. Na mocy kontraktu aparatura teleskopu VLT zostanie zmodyfikowana pod kątem poszukiwań planet w najbliższym Słońcu układzie gwiazdowym Drogi Mlecznej. Wykryte egzoplanety mają szansę stać się celem misji miniaturowych sond kosmicznych które wystrzeli Breakthrough Initiatives.
W 2016 roku odkryto planetę Proxima b, krążącą wokół najbliższej Słońcu gwiazdy Drogi Mlecznej, Proximy Centauri. Odkrycia dokonano metodą badania zmian prędkości radialnej gwiazdy, na skutek grawitacyjnego oddziaływania ze strony obiegającego ją globu. Szczególne zainteresowanie wzbudził fakt, że Proxima b orbituje w ekosferze swojej gwiazdy, tzn. w takiej od niej odległości, która teoretycznie umożliwia występowanie na planecie wody w stanie ciekłym.
Czytaj też: METI wyśle wiadomość na Proxima b. Szansa czy niepotrzebne ryzyko?
Układ Alfa Centauri jest jedną z najjaśniejszych gwiazd widocznych na niebie południowym w konstelacji Centaura. Znajduje się w odległości ok. 4,37 roku świetlnego od Słońca. Oprócz wspomnianej Proximy Centauri tworzą go dwa składniki podobne do naszej gwiazdy dziennej: Alfa Centauri A oraz Alfa Centauri B. Poszukiwania kolejnych egzoplanet w tym układzie potrójnym mają szansę znacząco przyspieszyć w najbliższych latach.
ESO, reprezentowane przez Dyrektora Generalnego, Tima de Zeeuw, podpisało porozumienie z Breakthrough Initiatives, które reprezentował Pete Worden, Dyrektor Wykonawczy Breakthrough Initiatives. Umowa zapewnia fundusze na instrument VISIR (VLT Imager and Spectrometer for mid-Infrared), zamontowany na teleskopie VLT, tak aby zmodyfikować go do znacznego zwiększenia możliwości poszukiwań potencjalnie nadających się do zamieszkania planet w układzie Alfa Centauri. Porozumienie zapewnia także czas na teleskopie do programu starannych poszukiwań, które będą przeprowadzone w 2019 roku.
Wiedza o tym, gdzie znajdują się najbliższe egzoplanety, jest bardzo potrzebna projektowi Breakthrough Starshot czyli badaniom inżynieryjnym, które rozpoczęto w kwietniu 2016 roku. Ich celem jest zademonstrowanie koncepcji ultraszybkiej, napędzanej światłem, nanosondy, co da podstawy dla pierwszego lotu do układu Alfa Centauri w przyszłym pokoleniu.
Wykrywanie pobliskich planet pozasłonecznych jest olbrzymim wyzwaniem z powodu jasności gwiazdy macierzystej, w której blasku giną względnie słabe planety. Jednym ze sposobów na ułatwienie tego zadania są obserwacje w zakresie średniej podczerwieni, w którym termiczne świecenie od planety okrążającej gwiazdę w istotny sposób redukuje różnicę jasności pomiędzy planeta, a gwiazdą. Ale nawet w średniej podczerwieni gwiazda pozostaje miliony razy jaśniejsza od planet, co wymaga dedykowanej techniki redukującej światło gwiazdy.
Istniejący instrument średniej podczerwieni VISIR na teleskopie VLT może mieć odpowiednią wydajność, jeżeli zostanie usprawniony, aby w istotny sposób polepszyć jakość obrazy przy używaniu optyki adaptatywnej i przystosowaniu go do techniki zwanej koronografią, aby redukować światło gwiazdy i uczynić możliwym ujawnienie sygnału od potencjalnych planet typu ziemskiego. Breakthrough Initiatives zapłaci znaczną część kosztów rozwoju technologii potrzebnych dla tego typu eksperymentu, natomiast ESO udostępni potrzebne zdolności obserwacyjne i czas obserwacyjny.
Nowy sprzęt będzie obejmował moduł instrumentu zakontraktowany w Kampf Telescope Optics (KTO) z Monachium. Oprócz tego są plany budowy nowego koronografu, któy zostanie opracowany przez University of Liège (Belgia) oraz Uppsala University (Szwecja).
Modernizacja instrumentu VISIR da także korzyści przyszłemu instrumentowi METIS, który zostanie zamontowany na E-ELT (budowanym właśnie Ekstremalnie Wielkim Teleskopie Europejskim), ponieważ zdobyte doświadczenie i opracowane koncepcje zostaną bezpośrednio na niego przeniesione. Olbrzymi rozmiar E-ELT powinien pozwolić instrumentowi METIS na wykrywanie i badania, jeśli takowe istnieją, egzoplanet o rozmiarach Marsa, okrążających gwiazdy Alfy Centauri.
Czytaj też: Jak dolecieć do Proxima Centauri? Naukowcy badają koncepcje
ESO/PZ