Polska składka do ESA: wzrost o 17 mln zł w 2017 r.

Dnia 4 lipca br. poseł Paweł Pudłowski z klubu parlamentarnego Nowoczesna skierował do Ministra Rozwoju interpelację nr 14032 w sprawie niejednoznacznego stanowiska ministerstw w kwestii opłacania składki na Europejską Agencję Kosmiczną. Parlamentarzysta stwierdził we wskazanym dokumencie, że „zasady wnoszenia wkładów budżetowych przez ww. resorty reguluje specjalne Porozumienie w sprawie zasad współpracy przy finansowaniu członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Europejskiej Agencji Kosmicznej. Jednak na pierwszym tegorocznym posiedzeniu Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Kosmicznej niektóre ministerstwa wyraziły opinię o potrzebie redukcji swoich składek.”

W związku z powyższym Pudłowski wystosował do ministra Mateusza Morawieckiego następujące pytania:

1. Czy to prawda, że poszczególne ministerstwa wycofują się z wcześniej deklarowanych składek na Europejską Agencję Kosmiczną?
2. Które ministerstwa wycofują się z wcześniej deklarowanych składek na Europejską Agencję Kosmiczną?
3. Jakie rozwiązanie proponuje Ministerstwo Rozwoju na okoliczność odmowy partycypowania poszczególnych ministerstw w płaceniu składki na rzecz Europejskiej Agencji Kosmicznej?
4. Jaki jest stopień zaawansowania prac nad opracowaniem Krajowego Programu Kosmicznego?

Odpowiedzi, których w imieniu Ministra Rozwoju udzielił sekretarz stanu Jerzy Kwieciński, dają wgląd w wysokość i strukturę polskich wpłat do ESA w roku 2017.

Polska składka członkowska w Europejskiej Agencji Kosmicznej wnoszona jest przez pięć następujących ministerstw: Ministerstwo Obrony Narodowej (MON), Ministerstwo Rozwoju (MR), Ministerstwo Środowiska (MŚ), Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSzW) oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych (MSZ). Odbywa się to na podstawie zawieranego corocznie porozumienia pomiędzy odpowiednimi ministrami. Łączna kwota rocznej składki wpłacana jest przez nasz kraj w trzech ratach, z czego termin dla uiszczenia pierwszej (40% całej sumy) to 31 stycznia, drugiej (40% całej sumy) 30 czerwca, a trzeciej (20% całej sumy) 30 października.

Polska składka do budżetu Europejskiej Agencji kosmicznej służy finansowaniu dwóch typów programów: programy obowiązkowe (mandatory programmes) i programy opcjonalne (optional programmes).

Państwo członkowskie musi wnieść składkę członkowską w części finansującej programy obowiązkowe, która wyliczana jest proporcjonalnie do wielkości PKB państw członkowskich ESA. W przypadku Polski wynosi ona dla roku 2017 równowartość 2,74% budżetu ESA na programy obowiązkowe. Natomiast składka w części finansującej programy opcjonalne jest dobrowolna i zależy od tego, w jakich programach kraj członkowski ESA zdecyduje się uczestniczyć i w jakiej wysokości zadeklaruje finansowanie swojego udziału w wybranych programach opcjonalnych. W roku 2017 składka na programy obowiązkowe ESA wynosi dla Polski 21,814 mln € i 12,755 mln € na programy opcjonalne.

Struktura finansowania całości krajowej składki do ESA przez poszczególne resorty w 2017 r. wygląda następująco:

1. MON – 55 mln zł,
2. MR – 45 mln sł,
3. MŚ – 25 mln zł,
4. MNiSzW – 12 mln zł,
5. MSZ – 5 mln zł.

Kwota wkładu finansowego MNiSzW jest przy tym wyższa o 2 mln zł w stosunku do lat poprzednich, zaś MR zwiększyło swoją składkę o 15 mln zł, pochodzących z rezerwy celowej ministerstwa.

W ubiegłym roku Ministerstwo Obrony Narodowej sygnalizowało chęć zmiany dotychczasowego mechanizmu wspólnego finansowania przez resorty polskiej składki członkowskiej do ESA. MON postulował zwiększenie liczby ministerstw partycypujących w składce z pięciu do trzynastu – uwzględniając tym samym wszystkie 13 ministerstw zaangażowanych w prace Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Kosmicznej w Polsce. Resort obrony chciał w ten sposób zredukować swój udział finansowy w składce agencyjnej na programy obowiązkowe do 20 mln zł. MON domagał się również szerszego „dostosowania koszyka programów opcjonalnych i poziomu ich finansowania do potrzeb resortu”. Chociaż Ministerstwo Rozwoju przygotowało projekt zmian uwzględniający, choć częściowo, prośby ministra obrony, to inicjatywa nie zyskała akceptacji ministerstw i ostatecznie upadła na posiedzeniu Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Kosmicznej w Polsce, w dniu 11 kwietnia br.

Nie mogą się wycofać

W odpowiedzi na pytanie 3. posła Pudłowskiego, o ryzyko odmowy przez któreś z ministerstw współpłacenia polskiej składki członkowskiej, wiceminister uspokaja: „kwota wkładu każdego resortu do składki członkowskiej do ESA jest corocznie także ustalana w postaci limitu wydatków [od Ministerstwa Finansów], który zarówno nie może być przekroczony jak i nie powinien być niższy od przyznanej wielkości. Nie ma też możliwości wykorzystania kwoty limitu na inne cele. Tak więc z formalnego punktu widzenia środki na sfinansowanie składki z tytułu członkostwa Polski w ESA są zabezpieczone w postaci limitów, i w kolejnym etapie, w postaci ustawy budżetowej.

Jeśli natomiast chodzi o postępy prac nad przygotowaniem Krajowego Programu Kosmicznego, Ministerstwo Rozwoju odsyła z tym pytaniem bądź to do Polskiej Agencji Kosmicznej, w której Departament Krajowego Programu Kosmicznego pracuje nad przygotowaniem rzeczonego dokumentu, bądź też do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Zgodnie bowiem z wciąż jeszcze obowiązującymi zapisami ustawy o PAK, Agencja podporządkowana jest obecnie bezpośrednio szefowi rządu.

Czytaj też: Siedziba w Warszawie i nadzór Ministerstwa Rozwoju. Propozycje zmian w PAK [KOMENTARZ]

Niemniej, jak podkreślił wiceminister Kwieciński, zgodnie z treścią Polskiej Strategii Kosmicznej, przyjętej przez rząd 26 stycznia br., Krajowy Program Kosmiczny powinien być gotowy do końca 2017 r.

Czytaj też: Polska zwiększa składkę na programy opcjonalne ESA o 25%