Reklama

Technologie wojskowe

Technologie kosmiczne w trakcie konfliktu izraelsko–palestyńskiego

Palestyńczycy wystrzeliwują rakietę w stronę Izraela, październik 2023  r.
Palestyńczycy wystrzeliwują rakietę w stronę Izraela, październik 2023 r.
Autor. Fars Media Corporation/ wikipwdia.com/ CC BY 4.0

Współczesne konflikty coraz częściej wynoszone są do piątego wymiaru walki zbrojnej – domeny kosmicznej – aby zademonstrować skuteczność prowadzonych operacji militarnych. Konflikt izraelsko–palestyński jest przykładem krytycznej dysproporcji potencjałów reprezentowanych przez Izrael oraz Palestynę.

Przykład konfliktu izraelsko–palestyńskiego stanowi również studium przypadku demonstrujące, że wykorzystanie rozwiązań kosmicznych może być realizowane niestandardowymi metodami. Państwa regionu Bliskiego Wschodu sukcesywnie dołączają do „drugiego wyścigu kosmicznego”, wymuszając na innych potrzebę rozwijania nowych zdolności w tym obszarze geograficznym.

Reklama

Powody wybuchu konfliktu izraelsko–palestyńskiego w 2023 r.

Narastające napięcia pomiędzy Izraelem a Palestyną wraz z szeregiem innych złożonych czynników, które eskalowały na przestrzeni ubiegłych lat, stanowiły bezpośrednią przyczynę ataku Hamasu w dniu 7 października 2023 r. W tym miejscu warto odnieść się do najważniejszych faktów, jakie determinowały podjęcie tak radykalnych działań.

Przez dekady negocjacje w sprawie utworzenia dwóch państw – izraelskiego i palestyńskiego – nie przyniosły trwałego pokoju. Inicjowanie przedsięwzięć mających charakter prób pokojowych, do których należy zaliczyć porozumienia z Oslo z 1993 r., również utknęły w martwym punkcie. Hamas, uważany przez Izrael i inne państwa za organizację terrorystyczną, od czasu objęcia władzy w Strefie Gazy w 2007 r., utrzymuje kontrolę nad regionem. Często angażuje się w krótkotrwałe, lecz regularne oraz niszczycielskie dla ludności cywilnej konflikty z Izraelem.

Wśród nich trzeba wymienić działania prowadzone w latach 2007–2008, 2012, 2014 oraz 2021 r. W tych warunkach Strefa Gazy stała się miejscem chronicznych problemów humanitarnych. Sytuacja sukcesywnie ulegała zaostrzeniu poprzez politykę realizowaną przez izraelski i egipski rząd. Polegała ona zasadniczo na ustanawianiu blokad, które ograniczały dostęp do towarów oraz usług, zwiększając frustrację i problemy społeczeństwa palestyńskiego.

Reklama

Przed konfliktem w 2023 r., nasilone ataki ze strony ugrupowań palestyńskich, w tym Hamasu, oraz wzrost aktywności w Zachodnim Brzegu wywołały surową odpowiedź ze strony Izraela. Rok 2022 był jednym z najtragiczniejszych dla Palestyńczyków na Zachodnim Brzegu od czasu drugiej intifady.

Równocześnie wewnętrzne napięcia polityczne w Izraelu i niepokoje społeczne związane z kontrowersyjnymi reformami wymiaru sprawiedliwości osłabiły gotowość i uwagę izraelskiego wojska na możliwy atak ze strony Strefy Gazy. Ustabilizowane dotąd relacje z grupą terrorystyczną Hamas, uważaną za niechętną do eskalacji, stworzyły fałszywe poczucie bezpieczeństwa po stronie Izraela.

Dodatkowo na horyzoncie pojawiły się nieoficjalne rozmowy między Izraelem a Arabią Saudyjską, dotyczące ewentualnego pokoju i normalizacji stosunków. Jednak proces ten postrzegano jako zagrożenie dla sprawy palestyńskiej, gdyż odbywał się bez ich udziału. Tego rodzaju inicjatywy były postrzegane jako odseparowanie Palestyńczyków z kluczowych rozmów. Mogło to przyczynić się do decyzji Hamasu o przeprowadzeniu ataku z użyciem środków rażenia i infiltracji sił zbrojnych Izraela.

Reklama

Sam atak z 7 października 2023 roku został zaplanowany i skoordynowany przez Hamas. Stanowił on jeden z najbardziej zaskakujących i brutalnych incydentów tego rodzaju, w wyniku czego tysiące cywilów i żołnierzy poniosły śmierć lub zostały ranne. Wielu Izraelczyków trafiło do niewoli Hamasu. Konflikt, który wybuchł na pełną skalę, wywołał także gwałtowne odwetowe działania militarne ze strony Izraela w Strefie Gazy oraz rosnący kryzys humanitarny, który dotknął miliony Palestyńczyków.

Sytuacja pozostaje dynamiczna i skomplikowana. Najnowsze wydarzenia pokazują, jak wieloletnie napięcia, zmieniające się relacje międzynarodowe i polityczne zagrożenia regionalne mogą zaowocować gwałtownymi i tragicznie eskalującymi konfliktami.

Zdolności militarne Izraela i wykorzystanie domeny kosmicznej w konflikcie

Izrael posiada rozwinięty potencjał oparty na zaawansowanych konstelacjach satelitarnych eksploatowanych w celach wywiadowczych i obserwacyjnych. Jedne z najbardziej rozwiniętych systemów tego rodzaju stanowi seria EROS (ang.Earth Resources Observation Satellite) oraz Ofek, które umożliwiają pozyskanie wysokiej rozdzielczości obrazów w ramach rozpoznania geoprzestrzennego.

Inicjatywa ukierunkowana na opracowanie satelity teledetekcyjnego Ofek została podjęta już w latach ’80. XX wieku. Pozwala on na gromadzenie obrazów nawet w trudnych warunkach atmosferycznych oraz w nocy. Generuje to zdolności do nieprzerwanego monitorowania nie tylko Strefy Gazy, ale także aktywności w sąsiadujących krajach, takich jak Syria i Liban.

Reklama

W ramach potencjału kosmicznego Izraela trzeba odnieść się do systemu obrony przeciwrakietowej nazywanego potoczne Żelazną Kopułą (ang.Iron Dome). Jego funkcjonowanie jest wspierane przez dane pochodzące z satelitów oraz zaawansowane radary. Dzięki temu stanowi jeden z najważniejszych komponentów strategii obronnej Izraela.

Umożliwia on wykrywanie, a także przechwytywanie pocisków rakietowych, minimalizując straty wśród cywilów. Podczas eskalacji konfliktu w październiku 2023 r., Żelazna Kopuła przechwytywała setki wrogich pocisków dziennie. System ten stale współpracuje z nowoczesnym satelitarnym systemem wczesnego ostrzegania, który pozwala na błyskawiczną identyfikację zagrożeń i odpowiednie ich priorytetyzowanie.

Izrael wdrożył także system o nazwie Proca Dawida (ang.David’s Sling) oraz Arrow, które wspólnie z Żelazną Kopułą stanowią trójstopniową barierę obrony przeciwrakietowej. Proca Dawida jest przeznaczona do przechwytywania bardziej zaawansowanych pocisków rakietowych. Natomiast Arrow zabezpiecza Izrael przed potencjalnymi zagrożeniami ze strony pocisków rakietowych dalekiego zasięgu. Wszystkie te systemy są wspierane przez satelity wywiadowcze i umożliwiają precyzyjną ocenę zagrożeń.

Reklama

Izraelskie wojsko korzysta również z bezpiecznych sieci komunikacji satelitarnej, które są odporne na tradycyjne zakłócanie radioelektroniczne i próby przejęcia sygnału przez Hamas. Systemy te umożliwiają zachowanie stałego kontaktu i koordynację działań między oddziałami, nawet w trudnych warunkach bojowych. Należy nadmienić, że Izrael dysponuje wysoko rozwiniętymi zdolnościami cybernetycznymi. Pozwalają one na monitorowanie komunikacji Hamasu oraz ewentualne blokowanie dostępu do internetu, co miało miejsce w Gazie w październiku 2023 r.

Podczas konfliktu pojawiła się potrzeba utrzymania łączności humanitarnej w Strefie Gazy. System Starlink został rozważony jako narzędzie do wsparcia działań organizacji humanitarnych. Izrael ściśle nadzorował jego wdrożenie, obawiając się, że mógłby on zostać wykorzystany przez Hamas do celów militarnych. Współpraca ta była jednak realizowana pod kątem zrównoważenia potrzeb cywilnych z bezpieczeństwem narodowym Izraela.

Na podstawie powyżej zaprezentowanego potencjału kosmicznego Izraela wykorzystanego w konflikcie z Palestyną warto zauważyć, że jest on doskonalony dwupłaszczyznowo. Po pierwsze, rozwijane są konstelacje satelitarne, które umożliwiają prowadzenie działań wywiadowych oraz obserwacyjnych. Tendencja ta staje się stałym elementem kreowania zdolności militarnych w kosmosie w przypadku licznych państw.

Po drugie, Izrael przywiązuje dużo uwagi do budowania obronnych systemów przeciwrakietowych, integrując sposób ich funkcjonowania z technologiami kosmicznymi. Ta metoda postępowania sprzyja jednoczesnemu opracowywaniu rozwiązań defensywnych i ofensywnych.

Reklama

Zdolności bojowe Palestyny i wykorzystanie domeny kosmicznej w konflikcie

Ze względu na brak własnych zasobów satelitarnych, Hamas i inne grupy bojowe funkcjonujące w Strefie Gazy korzystają z dostępnych komercyjnie satelitarnych obrazów geoprzestrzennych. Zapewnia je przede wszystkim platforma Google Earth. Wspomaga ona proces identyfikacji celów oraz planowania operacji ofensywnych. Chociaż dostęp do informacji satelitarnych jest ograniczony, wciąż stanowi istotne wsparcie dla działań bojowych, umożliwiając poznanie rozmieszczenia infrastruktury oraz śledzenie sił izraelskich na granicach.

Hamas działając w warunkach blokad internetowych i telekomunikacyjnych musiał korzystać z alternatywnych metod łączności. Należy wymienić wśród nich zaszyfrowane komunikatory oraz sieci społecznościowe do koordynacji działań. W sytuacjach przerw w dostawie prądu i ograniczeń w dostępie do internetu, stosowano sieci krótkofalowe i transmisje radiowe. Mimo to, blokady te znacząco utrudniły operacyjne funkcjonowanie Hamasu w październiku 2023 r.

Przez brak dostępu do zaawansowanych technologii kosmicznych Hamas wykorzystuje bezzałogowe statki powietrzne (ang.Unmanned Aerial Vehicle – UAV) do prowadzenia obserwacji i monitorowania ruchów izraelskich wojsk. UAV są również eksploatowane do planowania ataków i rozpoznania, co stanowi część szerszej strategii asymetrycznego oporu. Chociaż bezzałogowe aparaty latające są mniej zaawansowane technologicznie od izraelskich, pozwalają na szybkie dostosowanie się do działań przeciwnika. Co ważne, w dość skuteczny sposób zastępują Hamasowi możliwości oferowane przez satelity teledetekcyjne.

Reklama

W odpowiedzi na technologiczną dominację Izraela, Hamas i inne grupy palestyńskie intensyfikują działania w sferze cyberprzestrzeni. Polegają one głównie na wykorzystaniu platform społecznościowych do rozprzestrzeniania informacji oraz mobilizowania wsparcia międzynarodowego. Ta prowizoryczna „wojna informacyjna” ma na celu wywarcie presji na Izrael, a także przedstawienie przebiegu operacji militarnych z własnej perspektywy. Działania te są często wspierane przez sprzyjające grupy zagraniczne oraz organizacje, które przekazują zasoby informacyjne w ramach międzynarodowej sieci wsparcia.

Pomimo ogromnych różnic technologicznych, Hamas stara się wykorzystywać dostępne rozwiązania, aby przeciwdziałać izraelskiej przewadze. Jednakże, brak zaawansowanych zasobów satelitarnych znacząco ogranicza efektywność działań palestyńskich sił bojowych w porównaniu do Izraela.

Potencjał kosmiczny wybranych państw w regionie Bliskiego Wschodu

W regionie Bliskiego Wschodu, zdolności kosmiczne kilku krajów charakteryzują się wyraźną tendencją rozwojową. Ich technologie oraz infrastruktura stanowią kluczowy element zarówno w zakresie monitorowania bezpieczeństwa, jak i determinują rozwój technologii cywilnych. Sposób realizacji ich polityki kosmicznej w tym obszarze wymusza potrzebę doskonalenia potencjału kosmicznego przez inne państwa zlokalizowane w regionie.

Jednym z wiodących, regionalnych graczy budujących zdolności w domenie kosmicznej jest Iran. Państwo to od lat rozwija swój program kosmiczny, który obejmuje m. in. wysyłanie satelitów komunikacyjnych i badawczych. W ostatnich latach Iran zdołał umieścić na orbicie kilka satelitów, takich jak Noor 1 i Noor 2, które dostarczają podstawowe możliwości obserwacji Ziemi i gromadzenia danych wywiadowczych.

Warto zwrócić uwagę na program rakietowy Iranu, ponieważ zakłada on adaptację technologii używanych podczas wynoszenia satelitów do programów zbrojeniowych. Irańska Agencja Kosmiczna (ang.Iranian Space Agency – ISA) planuje dalszy rozwój zdolności w zakresie umieszczania cięższych satelitów, co może zwiększyć możliwości monitorowania strategicznych obszarów w regionie.

Reklama

Drugim aktorem państwowym, który może wpływać na dynamikę rozwoju sektora kosmicznego w regionie Bliskiego Wschodu to Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA). Z powodzeniem doskonalą projekty kosmiczne, korzystając z zaawansowanych satelitów, takich jak KhalifaSat i DubaiSat. Satelity te umożliwiają monitorowanie zasobów naturalnych, śledzenie zmian klimatycznych, a także monitorowanie granic.

Mają one znaczenie strategiczne, dostarczając dane wywiadowcze i obrazowe. Zjednoczone Emiraty Arabskie realizują ambitny program kosmiczny, który obejmuje misję międzyplanetarną Emirates Mars Mission. Równocześnie rozwijają współpracę z innymi państwami, głównie USA i Francją, by uzyskać dostęp do jeszcze bardziej zaawansowanych technologii kosmicznych.

Trzecim znaczącym graczem w regionie jest Arabia Saudyjska. Państwo to koncentruje się na intensyfikacji inwestycji w sektor kosmiczny. Za przykład mogą posłużyć satelity komunikacyjne i badawcze wystrzeliwane we współpracy z USA i Francją. Głównym celem tych przedsięwzięć jest rozwój systemów łączności oraz technologii monitorowania zmian klimatycznych oraz zasobów rolnych. Arabia Saudyjska deklaruje eksploatację tych rozwiązań wyłącznie w sposób pokojowy. Podobnie jak w przypadku ZEA, kraj ten kładzie nacisk na współpracę z partnerami międzynarodowymi.

Ostatnim państwem wpływającym na dynamikę rozwoju technologii kosmicznych na Bliskim Wschodzie jest Turcja. Doskonali ona własne zdolności w zakresie satelitów wojskowych i obserwacyjnych. Turecki program kosmiczny obejmuje satelity, takie jak Göktürk–1 i Göktürk–2, które są zdolne do obrazowania wysokiej rozdzielczości. Ich wykorzystywane do celów wywiadowczych i monitorowania terenów przygranicznych oraz sytuacji w regionie jest kluczowe z perspektywy bezpieczeństwa. Co więcej, Turcja aktywnie rozwija technologie rakietowe oraz współpracuje z innymi krajami, m. in. Włochami i Francją, aby zwiększyć swoje możliwości satelitarne i bezpieczeństwa narodowego.

Reklama

Podsumowując, region Bliskiego Wschodu staje się coraz bardziej aktywny w dziedzinie technologii kosmicznych. Państwa takie jak Iran, ZEA, Arabia Saudyjska i Turcja rozwijają swoje programy kosmiczne, które mają strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa narodowego i monitorowania sytuacji w regionie. Państwa skupiają się na współpracy międzynarodowej i inwestycjach w technologie kosmiczne jako narzędzie zwiększenia ich suwerenności i bezpieczeństwa. Stanowi to przeciwieństwo w podejściu Izraela w ramach doskonalenia zdolności w operacyjnej domenie kosmicznej.

Prognozy dotyczące przyszłych działań podejmowanych w kosmosie podczas konfliktu izraelsko–palestyńskiego

Kontynuacja konfliktu izraelsko–palestyńskiego w domenie kosmicznej może eskalować przez wykorzystanie przez Izrael zaawansowanych możliwości satelitarnych do obrony i wywiadu. Obecne aktywa satelitarne Izraela, w tym przede wszystkim EROS i Ofek, zapewniają pozyskanie wysokiej jakości obrazów w czasie rzeczywistym. Dzięki tym konstelacjom Izrael może wykrywać ruchy, śledzić potencjalne miejsca wystrzeliwania pocisków rakietowych i gromadzenia się palestyńskich bojowników. Stwarza to odpowiednie warunki do osiągnięcia strategicznej przewagi w przewidywaniu i reagowaniu na zagrożenia.

Wraz z rozwojem tych technologii Izrael mógłby dodatkowo wykorzystywać możliwości generowane przez satelity SAR. Pozwalają one na prowadzenie zobrazowania o wysokiej rozdzielczości nawet w trudnych warunkach pogodowych i nocnych. Potencjał ten może w przyszłości dodatkowo przyczynić się do wzmocnienia zdolności monitorowania Zachodniego Brzegu.

Reklama

Dodatkowo, eskalacja konfliktu izraelsko–palestyńskiego może wiązać się z koniecznością rozwoju systemów obrony przeciwrakietowej, czyli Żelaznej Kopuły i Procy Dawida. Dowiodły one swojej skuteczności operacyjnej, przechwytując i niszcząc pociski rakietowe przeciwnika. Jednak zasadne byłoby doskonalsze zintegrowanie danych pochodzących z czujników satelitarnych w celu zapewnienia bardziej precyzyjnego wykrywania zagrożeń rakietowych ze Strefy Gazy. Zaawansowana komunikacja satelitarna mogłaby także usprawnić sieci dowodzenia i kontroli, poprawiając koordynację i skuteczność działań Izraela.

W przypadku sił palestyńskich dostęp do danych wywiadowczych pozyskanych z przestrzeni kosmicznej jest minimalny z powodu ograniczeń technologicznych i finansowych. Jednocześnie, warto  zauważyć, że niektóre frakcje palestyńskie korzystają z niskokosztownych, najczęściej komercyjnych obrazów satelitarnych i technologii komunikacyjnej dostarczanej przez inne kraje. Działania te mają za zadanie wyrównać siły wobec Izraela dysponującego znacznym potencjałem realizowanym za pośrednictwem technologii kosmicznych.

Ugrupowania terrorystyczne mogą w przyszłości dążyć do zwiększenia stopnia wykorzystania kanałów cyfrowych oraz rozwinąć rozwiązania bazujące na komunikacji szyfrowanej. W tych działaniach istnieje ryzyko użycia komercyjnych satelitów, które są powszechnie dostępne dla użytkowników na całym świecie (np. system GPS–NAVSTAR).

Reklama

Przedsięwzięcia tego rodzaju mogłyby zostać przez długi czas niedostrzeżone na arenie międzynarodowej. Odbiorniki globalnych systemów nawigacyjnych już są eksploatowane przez Hamas podczas lotów bezzałogowych statków powietrznych. Stanowi to istotne wsparcie taktyczne w ramach działań asymetrycznych, które pośrednio korzystają z potencjału technologii kosmicznych.

W odpowiedzi Izrael może zintensyfikować wysiłki w zakresie rozwoju zdolności cybernetycznych i radioelektronicznych, by przechwytywać lub zakłócać palestyńskie komunikaty i próby monitoringu. Kontynuacja nadzoru satelitarnego, w połączeniu z interwencjami w cyberprzestrzeni, może utrzymać przewagę technologiczną Izraela. Byłaby ona szczególnie ważne przy planowaniu operacji bojowych bez bezpośredniego narażenia izraelskich żołnierzy w rejonach konfliktowych. Istnieje opcja, że przyczyni się to do napędzenia regionalnej dynamiki w obszarze obronności i bezpieczeństwa państw Bliskiego Wschodu.

Wobec izraelskiej przewagi w domenie kosmicznej i cybernetycznej, siły palestyńskie pozostają w dużym stopniu zależne od asymetrycznych metod walki. Wśród nich trzeba wymienić przede wszystkim liczne kampanie informacyjne oraz użycie platform społecznościowych do mobilizacji międzynarodowego wsparcia i wpływania na opinię publiczną. Te prowizoryczne formy wojny informacyjnej sprzyjają powstaniu nowych technik oddziaływania na świadomość społeczeństw.

Reklama

Komentarze

    Reklama
    Reklama