Astrostrategiczne regiony kosmosu. Jak mogą wykorzystać je siły zbrojne? [ANALIZA]

Domena kosmiczna jako przedmiot współczesnych rozważań astropolitycznych i astrostrategicznych

Dotychczas przestrzeń kosmiczna była postrzegana wyłącznie jako środowisko naturalne. Z tego powodu opisywano ją za pośrednictwem różnorodnych wartości fizycznych i chemicznych, wskazujących na jej podział oraz skład atmosfery ziemskiej. Wystosowana w ten sposób specyfika kosmosu jest kluczowa do zrozumienia zachodzących w niej procesów, lecz niewystarczająca podczas realizacji misji przez siły zbrojne. Wypełnieniem tej luki może być wciąż kształtująca się astropolityka, która częściowo czerpie teorię z zagadnień geopolitycznych.

Jej powstanie zostało zdeterminowane pierwszym wyścigiem kosmicznym w latach 1957–1975 odbywającym się pomiędzy Stanami Zjednoczonymi Ameryki (USA) a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Szczątkowe zagadnienia astropolityczne były znane już w okresie drugiej wojny światowej. Dotyczyły one eksploracji, dokonywanych odkryć astronomicznych i poznawania warunków panujących w przestrzeni kosmicznej.

W XXI w. astropolityka określa domenę kosmiczną jako system wymiennych relacji pomiędzy nią, a szeroko pojętym sektorem kosmicznym, który obejmuje nowe technologie, inwestycje oraz dokumenty strategiczne lub doktrynalne na potrzeby sił zbrojnych. Współcześnie dysponowaną przez poszczególne państwa technologią kosmiczną. umożliwiającą eksplorację, inwestycjami przeznaczonymi na rozwój sektora kosmicznego i opracowywaniem dokumentów strategicznych bądź doktrynalnych określających długofalowe kierunki eksploracji kosmosu w celach militarnych.

Astropolityka może być rozpatrywana jako całokształt przedsięwzięć planistycznych, organizacyjnych i realizacyjnych podejmowanych w celu umieszczania obiektów w przestrzeni kosmicznej, za pośrednictwem których dąży się do wywarcia określonego rodzaju wpływów i osiągnięcia przewagi nad innymi krajami w międzynarodowym wymiarze polityczno–militarnym.

Zgodnie z założeniami wystosowanymi w ramach astropolityki, każdy podmiot posiadający potencjał militarny, zapewniający mu zdolności do panowania w domenie kosmicznej jest również zdolny do sprawowania wysokiego stopnia kontroli na niemal całym obszarze ziemskim. Równolegle z rozwojem astropolityki wprowadzono termin astrostrategii, który odnosi się do istniejących powiązań i wymiennych relacji strategicznych pomiędzy domeną kosmiczną a działalnością państw?

Koncentrując się wokół powszechnie przyjętej tezy, według której aktor państwowy nie dysponujący możliwościami sprawowania kontroli w rejonach Bliskiego Kosmosu, nie będzie w stanie zawładnąć jego dalszymi obszarami. Wobec tego, nie będzie mógł on dokonywać eksploracji Dalekiego Kosmosu i zostanie zmuszony do podjęcia walki o charakterze pasywnym, polegającej na wypieraniu innych aktorów międzynarodowych ze swojego kosmicznego rejonu strategicznego, który pozwoli na ochronę interesów narodowych.

Przesłanki astrostrategii kładą wyraźny nacisk na utrzymanie przewagi w domenie kosmicznej, ponieważ umożliwia ona wywieranie wpływów na innych aktorów państwowych. Postępujący proces militaryzacji oraz zbrojenia stwarzają potrzebę sprecyzowania założeń astrostrategii, którą można określić jako świadomie kierowaną działalność planistyczną. Dąży ona m.in. do implementowania i realizacji strategicznych przedsięwzięć instytucji państwowych przy zachowaniu współpracy z innymi podmiotami z sektora transportu kosmicznego, rozważanego w kontekście militaryzacji jako mobilność sił zbrojnych, możliwość eksploatacji kosmicznych urządzeń, instalacji, wyposażenia jak również rozwoju zdolności do skutecznej kontroli domeny kosmicznej.

Mając na uwadze powyższej omówiony stan, opracowano propozycję astrostrategicznego podziału świata autorstwa E. C. Dolmana w odpowiedzi na regiony geostrategiczne świata wystosowane w ramach koncepcji Heartlandu przez H. J. Mackindera na początku ubiegłego stulecia. W związku z tym, wyróżnia się poniższe obszary astrostrategiczne, w którym istnieje możliwość rozwoju potencjału militarnego przez aktorów państwowych. Należą do nich: Ziemia, przestrzeń ziemska, Księżyc, przestrzeń kosmiczna, przestrzeń słoneczna. Jakie możliwości operacyjne stwarzają poszczególne regiony astrostrategiczne w warunkach militaryzacji i zbrojenia domeny kosmicznej z uwzględnieniem ich fizycznych charakterystyk?

I rejon astrostrategiczny – Ziemia

Pierwszy region astrostrategiczny – Ziemia – rozpatrywany jest dwupłaszczyznowo. Należy postrzegać go zarówno jako naturalny obiekt o własnościach fizycznych, posiadający określoną powierzchnię jak i obszar z przyległą powłoką atmosfery o relatywnie stałym składzie. To właśnie Ziemia narzuca w pierwszej kolejności konieczność zrozumienia procesów zachodzących na jej powierzchni oraz w atmosferze, by następnie przystąpić do planowania szeroko zakrojonej eksploracji kosmosu.

Ujęcie astrostrategiczne zakłada, że na terytorium Ziemi możliwe jest podjęcie produkcji różnorodnych technologii kosmicznych (np. rakiety nośne, satelity o urozmaiconym przeznaczeniu, pociski wykonujące loty suborbitalne i orbitalne), a także budowa infrastruktury dedykowanej jej wynoszeniu do przestrzeni kosmicznej oraz zdolnej do nawiązywania dwukierunkowej komunikacji radiowej (np. naziemne centra kontroli i łączności, kosmodromy).

Co więcej, obiekty rozmieszczone w kosmosie podlegają kontroli prowadzonej z powierzchni Ziemi. Może ona obejmować zakres różnorodnych działań, do których zalicza się m. in. nadzór w celu uniknięcia kolizji dwóch lub więcej obiektów, kontrolowane i zamierzone niszczenie obiektów nieuchronnie zagrożonych tą kolizją, monitorowanie powstawania śmieci kosmicznych, ochrona własnych aktywów kosmicznych przed wrogą ingerencją, obserwacja przestrzeni kosmicznej w ramach założeń świadomości sytuacyjnej (SSA i SDA).

Astrostrategia koncentruje się również na znaczeniu atmosfery, ponieważ znajdują się w niej już wyniesione i w pełni operacyjne sztuczne obiekty kosmiczne, które mogą być wykorzystywane do prowadzenia działań rozpoznawczych oraz inwigilacyjnych.

Ponadto, każdy rodzaj technologii kosmicznej wysłany z Ziemi do rejonów Dalekiego Kosmosu będzie zmuszony przebyć atmosferę ziemską dwukrotnie – w trakcie wystrzeliwania i powrotu. Na tej podstawie stwierdza się, że Ziemia jest najbardziej złożonym regionem astrostrategicznym związanym z bezpośrednią działalnością planowaną i realizowaną przez człowieka. Dodatkowo jako obszar nie może być ona zdominowana wyłącznie przez jeden podmiot państwowy w przeciwieństwie do pozostałych regionów.

II rejon astrostrategiczny – przestrzeń ziemska

Drugi region astrostrategiczny – przestrzeń ziemska – jest rozważany w kategorii obszaru rozpoczynającego się 36 tys. kilometrów nad powierzchnią Ziemi. Tworzy to bardzo dużą dysproporcję względem wartości przyjmowanych podczas prób ustalenia formalnych granic kosmosu. W tym obszarze umieszczona jest niska orbita ziemska (ang. Low Earth Orbit – LEO), czyli orbita geostacjonarna (ang. Geostationary orbit – GEO), zapewniająca stałą pozycję przemieszczającym się po niej sztucznym obiektom kosmicznym względem równika.

Charakterystyki te stwarzają możliwości wynoszenia satelitów komunikacyjnych, nawigacyjnych, pogodowych o przeznaczeniu niemilitarnym oraz technologii dedykowanych wyłącznie zastosowaniom wojskowym, takim jak śledzenie, nawigacja, komunikacja i rozpoznanie, które byłyby użytkowane w szyfrowanych pasmach częstotliwości radiowej.

Rejon przestrzeni ziemskiej może stać się również środowiskiem testowania międzykontynentalnych pocisków balistycznych z napędem rakietowym wykonujących loty suborbitalne lub intencjonalnego oddziaływania rakietowych pocisków przeciwsatelitarnych. Co ważne, z punktu widzenia zagadnień astrostrategicznych przestrzeń ziemska stanowi region rozciągający się do najbliższego ciała niebieskiego.

Zdolności do oddziaływania na przestrzeń ziemską wskazują na rozwinięty potencjał militarny sił zbrojnych poszczególnych państw. Przyjmuje się, że wszelkie realizowane współcześnie misje kosmiczne obejmują obszar przestrzeni ziemskiej, która znajduje się na tyle bliskim dystansie od naszej rodzimej planety, iż możemy prowadzić w niej różnorodne operacje i wpływać na nią.

III rejon astrostrategiczny – Księżyc

Trzeci region astrostrategiczny – Księżyc – postrzegany jest jako naturalny satelita Ziemi, wobec którego wystosowano szereg prognoz strategicznych w odniesieniu do przyszłej eksploracji na potrzeby rozwoju potencjału militarnego. Przede wszystkim Księżyc traktowany jest w kategorii obiektu posiadającego określone terytorium, na powierzchni którego istnieje możliwość podjęcia budowy baz wojskowych, fortyfikacji, instalacji oraz obserwatoriów.

Urzeczywistnienie tych planów mogłoby stanowić technologiczny kamień milowy, oddziaływać na morale grup społecznych danego aktora państwowego dominującego w kosmosie i gwarantować mu globalny prestiż. Państwo, które będzie zdolne do zawładnięcia Księżycem osiągnie przewagę nad pozostałymi krajami, gdyż prowadzenie operacji militarnych z jego powierzchni pozwoli na eksplorację rejonów Dalekiego Kosmosu bez konieczności angażowania podczas tych działań zasobów znajdujących się na Ziemi. Scenariusz ten może być realizowany tylko w momencie osiągnięcia absolutnej kontroli nad przestrzenią ziemską i Księżycem.

Równolegle rozwijany jest sektor, który nie jest ściśle powiązany ze sferą militarną, lecz dotyczy eksploracji Księżyca dowodząc zdolności do prowadzenia na jego powierzchni działalności kosmicznej. Mowa o górnictwie kosmicznym, wymagającym podjęcia licznych inwestycji i nakładów w rozwój dedykowanych technologii, by rozważać tego naturalnego satelitę w kontekście bazy surowcowej.

Obecne dywagacje dotyczące sprowadzenia surowców księżycowych na Ziemię koncentrują się na możliwościach wydobycia, urozmaiceniu tych minerałów wraz z perspektywistycznym wykorzystaniem na Ziemi oraz określeniu charakterystyk fizycznych samego Księżyca (np. słaba siła grawitacji, brak atmosfery). Całokształt tych przedsięwzięć może dać początek działaniom ukierunkowanym na zdominowanie Księżyca przez państwa w celu zaspokojenia wyznaczonych interesów narodowych.

IV rejon astrostrategiczny – przestrzeń kosmiczna

Czwarty region astrostrategiczny – przestrzeń kosmiczna – stanowi obszar o ściśle sprecyzowanych granicach rozciągający się powyżej 36 tys. kilometrów od powierzchni Ziemi i ograniczony naturalną orbitą Księżyca. Nie jest ona utożsamiana z przestrzenią kosmiczną obecnie znanego ludzkości Układu Słonecznego. Astrostrategiczna przestrzeń kosmiczna zawiera sobie przestrzeń ziemską oraz terytoria Dalekiego Kosmosu.

Rejon o tak rozpatrywanych granicach uwzględnia strategiczne położenie Księżyca i występowanie punktów libracyjnych, w których zachodzi zjawisko libracji pozwalające na pominięcie masy najmniejszego obiektu w układzie oddziaływania danego pola grawitacyjnego.

W lokalizacji punktów libracyjnych istnieje możliwość rozmieszczania sztucznych satelitów, instalowania elementów fortyfikacji i budowania obserwatoriów operacyjnych, ponieważ będą one pozostawać w stanie spoczynku względem najbliższego, większego obiektu naturalnego lub sztucznego.

Analogicznie do powyższych rejonów, przestrzeń kosmiczna może zostać zdominowana wyłącznie w sytuacji, gdy państwo podporządkuje własnym wpływom niżej zlokalizowane obszary astrostrategiczne, czyli Ziemię, przestrzeń ziemską i Księżyc. Ponadto, stwarza ona możliwości do wykreowania sfery wpływu wokół Księżyca w celu jego kontroli poprzez m. in. technologie umieszczone na jego orbicie i umożliwiające obserwację bez konieczności angażowania oraz zwiększenia zasięgu środków wyniesionych na orbitę okołoziemską.

V rejon astrostrategiczny – przestrzeń słoneczna

Piąty region astrostrategiczny – przestrzeń słoneczna – jego granice zostały określone jako obszar znajdujący się pod wpływem oddziaływania pola grawitacyjnego Słońca, łącznie ze wszelkimi obiektami naturalnymi i sztucznymi poddawanymi jego oddziaływaniu. Oznacza to, że uwzględnia ona cały Układ Słoneczny. Zdolności do zdominowania przestrzeni słonecznej przez aktorów państwowych rozważane są jako najwyższy możliwy stopień panowania w domenie kosmicznej.

Na chwilę obecną obszar ten nie jest poddawany eksploracji z uwagi na dysponowanie niewystarczająco rozwiniętymi zasobami technologicznymi. Traktując rejony astrostrategiczne w kontekście uniwersalnego narzędzia, prognozuje się, że przestrzeń słoneczna stanie się w przyszłości sferą, w której kraje będą podejmować działania skoncentrowane na osiągnięciu przewagi nad innymi aktorami państwowymi, a finalnie – dominacji. Perspektywy te nie zakładają konkretnego horyzontu czasowego, co wskazuje na fakt, że mogą być one bardzo odległą rzeczywistością.

Konkluzje

1.Regiony astrostrategiczne zostały opracowane w ramach podejścia astropolitycznego wyodrębnionego z zagadnień geopolitycznych i geostrategicznych. Zaczęły one zyskiwać na znaczeniu po zainicjowaniu pierwszego wyścigu kosmicznego stanowiącego przełom w eksploracji kosmosu. Założenia dotyczące tych regionów wciąż pozostają aktualne z uwagi na wysoki stopień ich uniwersalności. W praktyce oznacza to, że są one narzędziem dedykowanym określaniu zakresu wykorzystywania poszczególnych obszarów astrostrategicznych. Podejście to może być stosowane adekwatnie do aktualnej działalności prowadzonej przez różnorodne podmioty w kosmosie.

2.Regiony astrostrategiczne pozwalają na zrozumienie możliwości operacyjnego wykorzystania przestrzeni kosmicznej przez siły zbrojne. Uwzględniają one szereg charakterystyk fizycznych i chemicznych opisujących to środowisko naturalne, co pozwala na odpowiednie przygotowanie misji kosmicznych. Podejście astrostrategiczne proponuje odmienne podziały kosmosu, zwracając uwagę na funkcjonowanie systemu wymiennych relacji zachodzących pomiędzy aktorami realizującymi działalność kosmiczną a samym kosmosem postrzeganym jako środowisko naturalne.

3.W ujęciu astrostrategicznym Ziemię oraz przestrzeń ziemską należy rozpatrywać jako obszary nacechowane możliwościami tworzenia złożonych relacji zachodzących pomiędzy tym, co w powszechnym rozumieniu nazywamy Ziemią i przestrzenią kosmiczną. Obecnie państwa oddziałują na te regiony dowodząc o sile własnego potencjału militarnego. Zdominowanie tych rejonów pozwoli na eksplorację najbliższej znajdującego się ciała niebieskiego – Księżyca. Stwarza on liczne możliwości operacyjne, lecz współcześnie rozważa się jego wykorzystanie głównie jako bazy surowcowej.

4.Przestrzeń kosmiczna i przestrzeń słoneczna stanowią obszary, które mogą być wykorzystywane do budowania zdolności militarnych przez poszczególne państwa, lecz nie będzie to możliwe w bliskiej perspektywie czasowej z uwagi na liczne ograniczenia technologiczne. Obszary te są najbardziej oddalone od Ziemi, zaś próba podporządkowania ich własnym wpływom musi być jednoznaczna ze zdolnościami panowania w pozostałych regionach.

5.Regiony astrostrategiczne stanowią zagadnienie, które może być rozwijane w przyszłości i dostosowane do aktualnych realiów przedsięwzięć podejmowanych w domenie kosmicznej. Ich istota będzie zyskiwać na znaczeniu wraz z dalszą eksploracją kosmosu w warunkach powszechnej militaryzacji, a nawet zbrojenia.