W Rzeszowie powstanie model Układu Słonecznego

Jak zauważył w rozmowie z PAP pomysłodawca modelu Układu Słonecznego w przestrzeni miasta - Paweł Pasterz, znany nie tylko w Rzeszowie pasjonat i popularyzator nauki i techniki, m.in. współtwórca i współorganizator „Dnia Odkrywców – Interaktywnego Pikniku Wiedzy", instalacja będzie atrakcją turystyczną i jednocześnie walorem edukacyjnym.

„Ludzie często nie zdają sobie sprawy, jaka jest wielkość poszczególnych planet, jakie są odległości między nimi. Gdy w szkole uczymy się o naszym Układzie Słonecznym, to on często zajmuje jedną stronę w książce. Wyobrażenie sobie więc tego całego mechanizmu, wielkości planet i odległości między nimi, całej tej kosmicznej precyzji współdziałania - bo przecież ciała niebieskie nie przemieszczają się chaotycznie w przestrzeni kosmosu, ale utrzymywane są przez grawitację - jest trudne, a często prawie niemożliwe" – ocenił Pasterz.

W instalacji znajdą się ciała niebieskie, wchodzące w skład Układu Słonecznego, takie jak Słońce, planety (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun), a także planety karłowate (Ceres i Pluton), oraz naturalny satelita Ziemi – Księżyc. Planety zostaną rozlokowane na orbitach eliptycznych, a ich układ odpowiadać będzie faktycznemu układowi planet w dniu lokacji Rzeszowa, czyli w południe 19 stycznia 1354 r.

Pasterz zauważył, że taki układ, zbliżony do faktycznego, który kiedyś miał miejsce, będzie odróżniać rzeszowski model Układu Słonecznego od większości pozostałych, instalowanych w przestrzeni miast, gdzie planety ustawione są w linii prostej, a naprawdę taki układ w rzeczywistości zdarza się bardzo rzadko. Zwrócono przy tym uwagę, że uzyskany w ten sposób efekt będzie miał dodatkowy element edukacyjno-historyczny.

Model zostanie wykonany w skali 1 do 2,2 mld. Obliczenia astronomiczne i geodezyjne wykonał technik geodeta Mariusz Meus z Krakowa. W rzeszowskim modelu średnica Słońca to ponad 63,2 cm, a Ziemi - 5,8 milimetra (średnica Słońca to około 109 średnic Ziemi). Dopytywany przez PAP, czy nie można powiększyć instalacji tak, aby model Ziemi był bardziej widoczny w przestrzeni miasta, Pasterz zwrócił uwagę, że wówczas trzeba byłoby proporcjonalnie powiększyć pozostałe elementy i odległości, a wówczas cała instalacja „być może zmieściłaby się na Podkarpaciu, ale na pewno nie w Rzeszowie".

Dla lepszego wyobrażenia podał on przykład, że gdyby model Ziemi powiększyć do 40 cm, to wtedy model Słońca liczyłby 43 metry średnicy i byłby większy niż 10-pietrowy wieżowiec, a odległość między obiektami wynosiłaby ponad 11,6 km. Pasterz przypomniał, że jednostka astronomiczna, czyli średnia odległość Ziemi od Słońca, wynosi 150 mln km, czyli w przybliżeniu 107 średnic Słońca. W skali rzeszowskiego modelu będzie to około 70 metrów. Podał też, że dwie największe planety naszego Układu Słonecznego – Jowisz i Saturn mają orbity odległe odpowiednio 5,2 i ponad 9 jednostek astronomicznych licząc od Słońca.

W rzeszowskim modelu Słońce znajdzie się na Rynku, a pozostałe planety układu zostaną umieszczone według schematu wpasowanego w plan miasta, przy uwzględnieniu ich wielkości i odległości między nimi. Elementy instalacji znajdą się m.in. w nawierzchniach takich ulic jak: Króla Kazimierza, Baldachówki, 3 Maja, Mickiewicza, Akacjowej, Warszawskiej, Krośnieńskiej i na zieleńcu przy Bulwarze WSK. „Ciała niebieskie zostaną zamontowane w specjalnie przygotowanych puszkach, podobnych do tych, jakie wykorzystywane są do montowania reflektorów pozycyjnych, oświetlających budynki z poziomu terenu. To rozwiązanie najprostsze i nie ingeruje w przestrzeń miasta" – zapewnił Pasterz.

Orientację układu współrzędnych przyjęto tak, aby odcinek Słońce-Ziemia pokrywał się z geodezyjnym kierunkiem północ-południe, czyli południkiem lokalnym, przechodzącym przez punkt lokalizacji modelu Słońca. „Gniezno ma Króliki, Wrocław – Krasnale, a w Rzeszowie wybierzemy się na poszukiwanie planet naszego kosmicznego domu - Układu Słonecznego" – zaznaczył pomysłodawca modelu.

Projekt modelu Układu Słonecznego został sfinansowany z budżetu miasta Rzeszowa. Dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej w Rzeszowie Aleksandra Wąsowicz-Duch poinformowała, że instalacja ma być gotowa do końca sierpnia. Umowa z wykonawcą została już podpisana.