NIK o nieprawidłowościach w Polskiej Agencji Kosmicznej

Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski przedstawił na posiedzeniu plenarnym Sejmu wyniki kontroli wykonania budżetu w roku 2016 w tym wyniki kontroli w PAK. Dotyczyła ona wykonania planu finansowego Agencji na 2016 rok, który był drugim rokiem obrotowym funkcjonowania Agencji i pierwszym, w którym jej plan finansowy został ujęty w załączniku do ustawy budżetowej.

Jak informuje NIK zakres kontroli obejmował: wykonanie planu dochodów i wydatków Agencji oraz efekty realizowanych zadań, w tym stopień ich realizacji, gospodarowanie wolnymi środkami, prawidłowość ksiąg rachunkowych za 2016 r., prawidłowość i rzetelność sporządzenia rocznych sprawozdań budżetowych za 2016 r. oraz sprawozdań za IV kwartał 2016 r. w zakresie operacji finansowych.

Z raportu możemy dowiedzieć się, że w 2016 r. przychody Agencji wyniosły 9.414,3 tys. zł, a dochody 8.175,9 tys. zł. Natomiast poniesione koszty wyniosły 9.722,1 tys. zł, a dokonane wydatki 8.175,9 tys. zł. Otrzymane w 2016 r. dotacje z budżetu państwa wyniosły 8.175,9 tys. zł i stanowiły 100% dochodów Agencji, z czego dotacja podmiotowa (8.101,2 tys. zł) stanowiła 99,1% dochodów, a dotacja celowa na inwestycje i zakupy inwestycyjne (74,7 tys. zł) czyli 0,9% dochodów.

Kontrola NIK wykazała liczne nieprawidłowości w wykonaniu planu finansowego. W dokumencie możemy znaleźć ich pełną listę:

Ujawnione w toku kontroli nieprawidłowości polegały przede wszystkim na: − poniesieniu wydatków w wysokościach przekraczających o 85,3 tys. zł kwotę ustaloną w planie finansowym (1,0% wydatków ogółem); − udzieleniu zamówień publicznych związanych z zakupem biletów lotniczych (krajowych i zagranicznych) o łącznej wartości 205,9 tys. zł netto (49,3 tys. euro) z pominięciem ustawy – Prawo zamówień publicznych (210,5 tys. zł brutto – 2,6% wydatków ogółem); − nieustaleniu mechanizmów kontrolnych zapewniających rozdzielenie kluczowych obowiązków w zakresie operacji finansowych i gospodarczych w przypadkach zawartych umów cywilnoprawnych (na ich podstawie, dokonywano w 2016 r. wydatków w łącznej kwocie 341,9 tys. zł – tj. 4,2% wydatków ogółem); − ustaleniu tylko jednego celu i miernika w budżecie zadaniowym Agencji, który odzwierciedlał jedynie część realizowanych przez nią zadań; − nieudokumentowaniu odbioru wyników wykonanych prac z tytułu zawartych umów cywilnoprawnych (na podstawie, których poniesiono wydatki w kwocie 260,9 tys. zł – 3,2% wydatków ogółem); − udzieleniu zamówień publicznych w łącznej kwocie 66,3 tys. zł z naruszeniem wewnętrznych regulacji (0,8% wydatków ogółem); − wskazaniu innej aniżeli faktyczna daty dokonania wstępnej kontroli 30 dowodów księgowych (21,5 tys. zł, tj. 2,6% wydatków ogółem) oraz niewpisaniu daty zatwierdzenia ich do wypłaty przez byłego Prezesa Agencji; − wykazaniu w sprawozdaniu Rb-358 za IV kwartał 2016 r. w kolumnie nr 7 „plan” danych nie wynikających z ewidencji księgowej w zakresie planu w poszczególnych paragrafach klasyfikacji budżetowej oraz wykazaniu w sprawozdaniu Rb-BZ29 za 2016 r. kosztów w kwocie wyższej o 1.313,1 tys. zł, niż wynikająca z ewidencji księgowej dotyczącej budżetu zadaniowego (tj. 13,5% kosztów ogółem).

Jednocześnie zgodnie z informacjami przekazanymi już przez PAK redakcji Space24 Najwyższa Izba Kontroli, z wyjątkiem zawyżeń oraz zaniżeń kosztów i wydatków, pozytywnie zaopiniowała sprawozdania za IV kwartał 2016 r. z wykonania planu finansowego Agencji oraz sprawozdania za IV kwartał 2016 r. w zakresie operacji finansowych.  

NIK zbadał stopień realizacji zadań zgodnie z ustawą o PAK. Stwierdzono, że nie realizowano zadania polegającego na prowadzeniu rejestru obiektów w przestrzeni kosmicznej z uwagi na brak adekwatnych przepisów. Z uwagi na ograniczone możliwości kadrowe i finansowe w niepełnym zakresie realizowano dwa zadania. 

Pierwsze z nich dotyczyło badań i rozwoju techniki kosmicznej, w tym inżynierii satelitarnej oraz ich zastosowania dla celów użytkowych, gospodarczych, obronnych, bezpieczeństwa państwa oraz naukowych. W tym zakresie PAK pracowała jedynie nad wnioskami o dofinansowanie projektów badawczych oraz zleciła opracowanie studiów wykonalności. 

Jeśli chodzi o drugie z tych zadań czyli inicjowania, przygotowywania oraz wdrażania założeń, głównych kierunków badań i programów rozwoju o istotnym znaczeniu dla interesu narodowego i gospodarki państwa w dziedzinie badania i użytkowania przestrzeni kosmiczne to wskazano, że agencja nie opracowała Krajowego Programu Kosmicznego, który będzie jednym z narzędzi realizacji tego zadania. Stosowny dokument ma powstać do końca 2017 roku. Odstąpiono także od realizacji projektów dotyczących wykorzystywania narzędzi informatycznych do pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania danych satelitarnych, które miano realizować razem z administracją publiczną. 

NIK zwróciła także uwagę w swoim opracowaniu pokontrolnym, że zdaniem byłego Prezesa Agencji prof. Marka Banaszkiewicza problemy stwarzała lokalizacja centrali agencji w Gdańsku, podczas gdy wiele kluczowych zadań realizowana w Warszawie. Zarówno były Prezes Agencji, jak i Wiceprezes ds. obronnych płk. Piotr Suszyńki wskazali kontrolerom NIK, że aktualny sposób nadzoru nad Agencją nie utrudniał jej funkcjonowania. Niemniej jednak jak możemy przeczytać w "Informacji o wynikach kontroli wykonania w 2016 r. planu finansowego Polskiej Agencji Kosmicznej" ich zdaniem głównym problemem był fakt, że jednoczenie istniał Międzyresortowy Zespół do spraw Polityki Kosmicznej w Polsce przy Ministerstwie Rozwoju, do zadań którego należało m.in. kształtowanie polityki kosmicznej w Polsce oraz koordynacja działań administracji rządowej w tym obszarze i podejmowanie kluczowych decyzji. 

Czytaj też: Siedziba w Warszawie i nadzór Ministerstwa Rozwoju. Propozycje zmian w PAK [KOMENTARZ]

W uwagach i wnioskach sporządzonych przez NIK możemy przeczytać, że

Najwyższa Izba Kontroli zaleca podjęcie działań zapewniających dokonywanie wydatków publicznych zgodnie z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi, a także podział kluczowych obowiązków w zakresie operacji finansowych i gospodarczych. NIK zauważa, że faktyczna struktura organizacyjna Agencji była niezgodna ze strukturą wewnętrzną, która została określona w statucie PAK. Ponadto w obszarze sprawozdawczości oraz ksiąg rachunkowych nie zidentyfikowano ryzyka w celu określenia prawdopodobieństwa jego wystąpienia i możliwych skutków, pomimo iż sprawozdania były sporządzane i sprawdzane przez tą samą osobę.

Jak informowała Space24 rzecznik Polskiej Agencji Kosmicznej Urszula Szwed-Strych od 4. kwartału 2016 r. agencja wdrożyła już większość zmian zapewniających realizację wniosków pokontrolnych.

Czytaj więcej: Kontrole w Polskiej Agencji Kosmicznej. "Konieczne systemowe zmiany" [ANALIZA]

Informację o wynikach kontroli wykonania w 2016 r. planu finansowego Polskiej Agencji Kosmicznej można przeczytać na stronie internetowej Najwyższej Izby Kontroli (pdf). 

[[PLIK-1]]