Tureckie łaziki na Księżycu. Wspólna misja z Chinami

Chang’e to seria chińskich misji, których celem jest wysłanie technologii do badań na powierzchni Księżyca. Jej wyniki mają nie tylko wzbogacić środowisko naukowe oraz przemysł z Państwa Środka (i nie tylko), ale i dostarczyć dane niezbędne do budowy bazy na Srebrnym Globie w ramach projektu Międzynarodowej Stacji Badań Księżycowych (ILRS). W inicjatywę jest zaangażowana również Turcja.

Middle East Technical University (METU) z Turcji planuje wysłanie dwóch łazików CHERI (Challenging Environment Exploration Robot for Intelligence) o masie 5 kg, przypominających pudełka na buty. Korzystając ze sztucznej inteligencji, platformy będą wyznaczać własne trasy na południowym biegunie Księżyca. Wśród zadań CHERI znajdzie się mapowanie 3D, zbieranie danych dotyczących temperatury i promieniowania oraz testy technologii komunikacyjnej.

Proces zjazdu po rampie pierwszego łazika będzie nagrywany przez kamerę drugiego. Na czele projektu stoi turecki uniwersytet, który współpracuje z chińską firmą Star Vision i Uniwersytetem Zhejiang. Misja Chang’e-8 zakłada lądowanie na Księżycu w 2028 roku.

Dane pozyskane przez łaziki pomogą w budowie Międzynarodowej Stacji Badań Księżycowych, której projekt został zainicjowany przez chińsko-rosyjskie porozumienie w 2021 roku. Placówka ma dawać możliwość prowadzenia długoterminowych badań z wielu dziedzin, a w dalszej perspektywie także stanowić bazę wypadową do kolejnych misji. Szacuje się, że infrastruktura zostanie zbudowana w latach 30. XXI wieku.

Turcja złożyła wniosek o dołączenie do inicjatywy w 2024 roku, co potwierdziła Rosja. Wcześniej natomiast strony odbyły szereg konsultacji na temat zaangażowania Ankary w budowie infrastruktury na naturalnym satelicie Ziemi. W procesie pierwsze skrzypce będą grać Pekin i Moskwa, natomiast kwestie rozpoznawcze i mapowania są również niezbędne.

„Jak wiemy, ILRS jest jednym z największych projektów Chin, a także projektem międzynarodowym. Dlatego jesteśmy zaproszeni do przyłączenia się do tego projektu, oceniamy go.” - powiedział w wywiadzie w 2023 r. prezes tureckiej agencji kosmicznej.

Inicjatywa pod egidą Chin i Rosji ma być również konkurencją dla międzynarodowego programu Artemis, na czele którego stoi NASA. Chociaż projekt jest dzisiaj na etapie dyskusji o ewentualnej zmianie struktury, zakłada bardziej zaawansowaną mapę rozwoju z wykorzystaniem technologii tankowania na orbicie oraz rakiet nośnych o znacznie większym udźwigu. Stany Zjednoczone oraz Chiny celują w południowy biegun Księżyca, gdzie znajdują się znaczne pokłady wody w postaci lodu.