Czechy dołączyły do Artemis Accords

W środę, 3 maja br. podczas ceremonii w siedzibie NASA w Waszyngtonie minister spraw zagranicznych Republiki Czeskiej, Jan Lipavský, podpisał Artemis Accords, czyli międzynarodowe porozumienie określające ramy współpracy w cywilnej eksploracji i pokojowym wykorzystaniu Księżyca, Marsa i innych ciał niebieskich. W wydarzeniu udział wzięli również pełniąca obowiązki asystentki sekretarza stanu ds. Oceanów i Międzynarodowych Spraw Środowiskowych i Naukowych Jennifer R. Littlejohn administrator NASA Bill Nelson oraz ambasador USA w Republice Czeskiej Bijan Sabet. Dzięki podpisaniu dokumentu Czechy stały się 24 państwem stroną omawianego porozumienia.

W wydarzeniu głos zabrali przedstawiciele strony czeskiej oraz amerykańskiej. Minister Jan Lipavský stwierdził, że postrzega podpisanie dokumentu za historyczne nie tylko dlatego, że otwiera nowe możliwości współpracy między Czechami i Stanami Zjednoczonymi, jak również innymi partnerami, ale również pokazuje stanowisko tego państwa w kwestii "pokojowej, przejrzystej i odpowiedzialnej eksploracji przestrzeni kosmicznej". Dodał również, że podpisanie zapoczątkuje rozwój instytucjonalnej i przemysłowej współpracy z innymi sygnatariuszami, a także bezpośrednio między Czechami i USA w sektorze kosmicznym.

Bill Nelson dodał natomiast, że obecnie żyjemy w złotym wieku eksploracji kosmosu, a czasy, w których jeden kraj samotnie badał tę domenę już minęły. Według administratora NASA, Stany Zjednoczone, Czechy oraz inne państwa, które podpisały porozumienie wyznaczają standard eksploracji i wykorzystania przestrzeni kosmicznej w XXI wieku. Pomimo przekazania do wiadomości publicznej informacji o rozpoczęciu współpracy Czech z innymi sygnatariuszami Artemis Accords, strony nie ujawniły konkretnych informacji lub planów dotyczących przyszłych misji, natomiast podkreślono, że otworzyło to drzwi do kolejnych rozmów.

Wartymi uwagi są także informacje dotyczące doświadczenia czeskiego sektora kosmicznego. Pierwszą osobą z Czech, która wyruszyła w kosmos był Vladimír Remek, który wziął udział w locie w kosmos w 1978 r. na pokładzie statku kosmicznego Sojuz 28, reprezentując dawną Czechosłowację. Czechy są również członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej od 2008 r., natomiast Agencja Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA) ma swoją siedzibę w Pradze.

Artemis Accords to porozumienie ustanowione przez NASA, w koordynacji z Departamentem Stanu USA, w 2020 r. Dokument określa zasady współpracy między narodami w zakresie badań kosmosu, w obszarze cywilnej eksploracji oraz pokojowego wykorzystania Księżyca, Marsa. Ponadto zapisy porozumienia odwołują się do Traktatu ONZ o przestrzeni kosmicznej z 1967 r. i głównych konwencji ONZ, a mianowicie podstaw międzynarodowego prawa kosmicznego. Pierwszymi państwami, które podpisały porozumienia były Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Australia, Japonia, Włochy, Luksemburg i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Przed Czechami, najnowszymi sygnatariuszami Artemis Accords były Rwanda oraz Nigeria, które uczyniły to w grudniu 2022 r. Jeśli chodzi o Polskę natomiast, porozumienie zostało zawarte w październiku 2021 r. podczas 72. Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w Dubaju (International Astronautical Congress, IAC) w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.