Zaangażowanie Polski w sektor kosmiczny

11 stycznia 2023 r. w siedzibie Ministerstwa Rozwoju i Technologii odbyła się konferencja na temat zaangażowania Polski w Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) z udziałem gości specjalnych, m. in. rezerwowego astronauty ESA dr Sławosza Uznańskiego. W trakcie spotkania poruszone zostały kwestie, tj. dziesięć lat Polski w ESA, wybudowanie w naszym kraju Centrum Inkubacji Przedsiębiorczości ESA (ESA BIC), przyszłość polskiego sektora kosmicznego oraz przygotowanie Krajowego Programu Kosmicznego.

Sektor kosmiczny to jeden z najbardziej zaawansowanych i innowacyjnych obszarów nowoczesnej gospodarki. Ma coraz większe znaczenie w Polsce i na świecie. Dlatego nasz kraj tak aktywnie uczestniczy w działaniach Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) i odnosi na tym polu sukcesy. Wybranie dr Sławosza Uznańskiego do grona rezerwowych astronautów ESA jest nie tylko wielkim sukcesem osobistym Polaka, ale też docenieniem naszej aktywności jako kraju.

Postrzegamy sektor kosmiczny jako wysoko technologiczną branżę, która może przyczynić się do stworzenia nowego modelu rozwoju polskiej gospodarki. Chcemy, aby nasza gospodarka oparta była jeszcze w większym stopniu na wiedzy, innowacjach i postępie technologicznym. Dlatego tak ważny jest dla nas sukces dr Sławosza Uznańskiego. Polski astronauta będzie mógł testować na orbicie polskie technologie i produkty, by były one na jeszcze wyższym poziomie i bardziej konkurencyjne
minister rozwoju i technologii Waldemar Buda

Wstąpienie Polski do ESA przyspieszyło rozwój sektora kosmicznego w naszym kraju. Po 10 latach od wejścia do Agencji, polski sektor kosmiczny liczy blisko 400 podmiotów (firm i instytutów). 300 z nich na co dzień współpracuje z ESA, w tym ponad 150 bierze bezpośredni udział w projektach.

Zatrudnienie w polskim sektorze kosmicznym szacowane jest obecnie na blisko 12 tys. etatów. Polskie firmy szczególnie aktywne są w takich dziedzinach jak robotyka i automatyka czy mechatronika. Projektują i budują m.in. systemy zasilania urządzeń pokładowych, systemy optyczne i komunikacyjne dla satelitów, sensory i penetratory gruntu dla sond kosmicznych, czy oprogramowanie, które testuje systemy i podsystemy obiektów wynoszonych na orbitę.

W ostatnich latach z udziałem polskich inżynierów i naukowców zostały zrealizowane europejskie misje m.in. CASSINI-HUYGENS, ROSSETTA, BEPICOLOMBO, Ops-sat czy SOLAR ORBITER. Kolejne zaplanowane to m.in.: JUICE, EarthCARE, EUCLID, PROBA-3, Extremely Large Telescope, Electra, Plato, Ariel, Comet Interceptor i Athena.

W październiku 2022 r. powstało w Polsce Centrum Inkubacji Przedsiębiorczości ESA (ESA BIC). To największa sieć inkubatorów kosmicznych w Europie. Głównym celem ESA BIC-ów jest wspieranie przedsiębiorców z pomysłami biznesowymi związanymi z przemysłem i usługami kosmicznymi, a tym samym tworzenie i rozwijanie start-upów związanych z tą branżą w całej Europie. ESA BIC Polska będzie miała dwie siedziby – w Warszawie i w Rzeszowie.

Inwestycje w badanie kosmosu zwracają się jako rozwiązania, z których korzystamy na co dzień, a z czego często nie zdajmy sobie sprawy. Produkty i aplikacje, które powstają z udziałem sektora kosmicznego, mają szerokie zastosowanie w gospodarce i naszym życiu.
Waldemar Buda, minister rozwoju i technologii

Jednym z najbardziej znanych przykładów jest nawigacja satelitarna, dzięki której możemy szybciej i bezpieczniej podróżować lub transportować towary. Satelity obserwacyjne pozwalają też przewidywać wielkość plonów w rolnictwie i obserwować zmiany zachodzące w przyrodzie. Nawigacja satelitarna jest powszechnie używana w obronności i łączności wojskowej. Korzystają z niej także służby ratownictwa medycznego. Dzięki obserwacjom satelitarnym możemy również określać i przewidzieć skalę powodzi czy zasięg pożaru. Wiele wynalazków, które ułatwiają nam życie, może nawet nie kojarzyć się z kosmosem. To na przykład aparaty fotograficzne w naszych smartfonach, czy komunikacja bezprzewodowa.

Medycyna często korzysta z technologii, które zostały opracowane na potrzeby misji kosmicznych. Uratowały one życie i zdrowie milionów ludzi. Dzięki nim możliwa jest laserowa korekcja wzroku, dializa nerek, sztuczne wspomaganie serca czy tomografia komputerowa. Wynalazkiem kosmicznym (NASA) jest też folia termiczna, której używa się między innymi w ratownictwie medycznym. Innymi filtry do wody czy próżniowe opakowania do żywności. Niepalne materiały wynalezione dla astronautów są dziś wykorzystywane w ubraniach straży pożarnej, a czujniki dymu w domach i budynkach publicznych.

Cieszę się, że znaczenie Polski w Europejskiej Agencji Kosmicznej rośnie, czego dowodem może być m.in. mój wybór na astronautę rezerwowego. Co więcej, widzę ogromny potencjał do zwiększenia roli naszego kraju w działaniach ESA. W trakcie Rady Ministerialnej ESA w listopadzie 2022 r. Polska zgłosiła swój udział w najważniejszych programach kosmicznych i mam nadzieję, że tę szansę dobrze wykorzystamy. Ogromną satysfakcję daje mi reprezentowanie kraju na arenie międzynarodowej. Najbliższe lata będą okresem intensywnego rozwoju przedsiębiorstw w branży kosmicznej oraz inspiracją dla uczelni kształcących w technologiach kosmicznych.
dr Sławosz Uznański, polski astronauta rezerwowy ESA

W trakcie posiedzenia Rady Europejskiej Agencji Kosmicznej na szczeblu ministerialnym (CM22) w Paryżu w dniach 22 i 23 listopada br., kraje członkowskie przyjęły ambitne plany związane z umacnianiem europejskiej pozycji w kosmosie. Badania naukowe kosmosu będą kontynuowane, ale dużo silniejszy nacisk będzie położony na praktyczne wykorzystanie kosmosu. Coraz większe znaczenie mają technologie, które zwiększają bezpieczeństwo Europy, przyczyniają się do rozwoju gospodarek krajowych, a także zapewniają wygodę życia jej obywateli. Łączny budżet, którym będzie dysponowała ESA w latach 2023-2025 na realizację powyższych założeń wynosi 17mld euro.

Po dziesięciu latach Polski w ESA, kiedy krajowe firmy i podmioty naukowe uczyły się stawiać pierwsze kroki w europejskim sektorze kosmicznym, posiadamy już doświadczenia i kompetencje, by włączyć się do wyścigu technologicznego w którym uczestniczą największe kraje. Jest to w zasięgu naszych możliwości.
prof. Grzegorz Wrochna, Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej

Plany na kolejne dziesięciolecie Polski w ESA są ambitne. POLSA będzie kontynuowała budowę Narodowego Systemu Informacji Satelitarnej – czyli różnorodnych danych satelitarnych, które będą dostępne na jednej platformie. Korzystamy tu z doświadczeń polskich firm, które już wygrały prestiżowe kontrakty na centra danych satelitarnych ESA i innych krajów. Obserwacja Ziemi to jeden z kluczowych programów ESA, w którym również Polska aktywnie partycypuje. Dane pozyskiwane z satelitów są już dzisiaj standardem w zarządzaniu sytuacjami kryzysowi np. w przypadku pożarów czy powodzi. To także nieodłączny element w planowaniu urbanistycznym i w rolnictwie.Obserwację Polski z kosmosu ma ułatwić m.in. udział w nowym programie – budowie nowatorskiego satelity SCOUT.

Kolejną dziedziną na rozwój której POLSA będzie kładła nacisk, będzie bezpieczeństwo kosmiczne. Polska dysponuje siecią teleskopów umiejscowionych na różnych kontynentach, które pozwalają śledzić co dzieje się na orbicie, ostrzegać przed możliwymi zderzeniami i spadkiem na Ziemię szczątków obiektów kosmicznych.

Jeśli o bezpieczeństwie mowa, to w planach jest również zbudowanie satelity telekomunikacyjnego z polskim transponderem, co zapewni niezakłóconą łączność zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami.

W dziedzinie astronautyki chcemy zostawić polski ślad na Księżycu.W ramach programu Artemis realizowanego przez NASA przy współudziale ESA na srebrnym globie ma powstać stała baza. ESA jest odpowiedzialna za lądownik do transportu elementów niezbędnych do jej budowy i użytkowania. Nasz wkład w tym programie polegałby na skonstruowaniu podwozia lądownika i komponentów do budowy stacji Gateway orbitującej wokół Księżyca.
prof. Grzegorz Wrochna, Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej

Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej dodaje, że będą również rozwijane te kompetencje, z których krajowe firmy są znane, co stało się polskim znakiem rozpoznawczym „made in Poland" – czyli główne zawory i silniki manewrowe do europejskich rakiet. Jednym z priorytetowych celów POLSA będzie również włączenie polskiego astronauty rezerwowego do korpusu podstawowego ESA, by jako drugi Polak wziął udział w kosmicznej misji załogowej.

Ministerstwo Rozwoju i Technologii wspólnie z innymi resortami, Polską Agencją Kosmiczną i organizacjami branżowymi przygotował Krajowy Program Kosmiczny, który wyznaczy szczegółowe kierunki polskiej polityki kosmicznej na lata 2023-2027. Szerokie konsultacje ze środowiskiem naukowym i przedsiębiorcami planowane są w najbliższych tygodniach. Opracowanie i wdrożenie Programu to odpowiedź na rosnącą rolę sektora kosmicznego i wykorzystania przestrzeni kosmicznej dla postępu technologicznego w wielu sektorach gospodarki. Mechanizmy wsparcia ukierunkowane będą na sektor przedsiębiorstw, naukę, administrację rządową i samorządową oraz na działania edukacyjne i podnoszące świadomość społeczeństwa w zakresie wpływu technologii kosmicznych na rozwój gospodarczy Polski.

Źródło: Polska Agencja Kosmiczna