Umacnia się współpraca z Kijowem. Ukraińskie teleskopy dostępne dla Polski

Umowę podpisali prezes POLSA prof. Grzegorz Wrochna oraz szef NSFCTC Wołodymyr Prysiażnyj, w obecności m. in. prezesa Państwowej Agencji Kosmicznej Ukrainy Wołodymyra Taftaja.

Strona ukraińska dostarczy do POLSA obserwacje optyczne obiektów kosmicznych z szeregu zaawansowanych teleskopów optycznych krajowej sieci SSMAS (Space Situation Monitoring Analysis System). Aktualna umowa jest kontynuacją wieloletniej współpracy obu krajów w obszarze bezpieczeństwa kosmicznego. Wpisuje się również w podjęte przez POLSA wysiłki na rzecz intensyfikacji współpracy państw w obliczu rosyjskiej agresji na terytorium Ukrainy.

Narodowe Centrum Kontroli i Testów Urządzeń Kosmicznych jako instytucja zależna od Państwowej Agencji Kosmicznej Ukrainy zostało powołane w 1996 roku. Jednakże centrum ma rodowód pochodzący z czasów radzieckich, kiedy to z inicjatywy Korolowa i Kiełdysza w 1960 r. w Eupatorii na Krymie powołano Centrum Komunikacji Kosmicznej (JW 34436), które w niedługim czasie przemianowano na 98. Samodzielne Centrum Naukowo-Pomiarowe Dalekosiężnej Komunikacji Kosmicznej. Po rozpadzie ZSRR porzucony kompleks został przejęty przez rodzące się Państwo Ukraińskie. Wtedy też w kilka lat po uzyskaniu niepodległości przez Ukrainę utworzono NSFCTC. Po aneksji Krymu w 2014 r. centrum przeniesiono do Kijowa, a przejęta przez Rosję infrastruktura została włączona w struktury Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej tworząc 40. Samodzielny Ośrodek Kontrolno-Pomiarowy (JW 81415). Oznaczało to też utratę przez Ukrainę wielu komponentów SSA, w tym radioteleskopu o średnicy 70 m (Eupatoria RT-70). Zdolności te są odbudowywane w wyniku licznych porozumień i nawiązywanej współpracy z Europejską i Polską Agencją Kosmiczną.

Przedwojenny potencjał naukowy (według stanu na 2018 r.) obejmował 800 członków personelu, w tym 6 doktorów nauk, 25 kandydatów nauk, 513 magistrów i 105 bakałarzy. NSFCTC zajmuje się telekomunikacją, kontrolowaniem ukraińskich systemów kosmicznych, odbieraniem i przetwarzaniem danych satelitarnych (w tym jest gotowe do nawiązania łączności dalekosiężnej z sondami misji międzyplanetarnych), rozwijaniem narodowego systemu ostrzegania jak i wieloma innymi zagadnieniami powiązanymi z technologiami satelitarnej obserwacji Ziemi i komunikacji.

W wywiadzie dla Space24.pl prezes SSAU Wołodymyr Taftai powiedział, że kraj dąży do stworzenia ukraińskiej konstelacji statków kosmicznych do obserwacji Ziemi. Jego zdaniem bardzo ważne jest rozwijanie międzynarodowej współpracy, włączając w to uczestnictwo w głównych międzynarodowych programach eksploracji kosmosu, takich jak przede wszystkim Artemis. Warto dodać, że jednym z celów strategicznych SSAU jest dołączenie Ukrainy do ESA. Z Polską (Polską Agencją Kosmiczną) agencja rozwija relacje naukowe od 2015 r. Wówczas 20 kwietnia w Warszawie pomiędzy ówczesnym prezesem Państwowej Agencji Kosmicznej Ukrainy Olegiem Uruskim a Markiem Banaszkiewiczem podpisano umowę w zakresie badań oraz wykorzystania przestrzeni kosmicznej do celów pokojowych.

Nawiązując do niedawnego wywiadu redakcji Space24, polsko-ukraińska współpraca w sektorze kosmicznym przejawia się m.in. w gromadzeniu i dostarczaniu pomocy humanitarnej, a także w pracach nad wspólnymi systemami SSA, SST, zarządzania danych czy nawet rakietami nośnymi. Obie agencje miały wspólne stoisko podczas tegorocznych targów sektora kosmicznego i obronnego FIDAE w Chile. Trwają rozmowy o dalszych wspólnych projektach w domenie kosmicznej.

Ponadto miejmy także na uwadze, że na koniec maja bieżącego roku POLSA i SSAU nawiązały współpracę w zakresie teledetekcji i wynoszenia satelitów. Polska Agencja Kosmiczna wówczas podała, że dzięki temu strona ukraińska będzie miała możliwość poszerzania możliwości badawczych i rozwojowych, tworzenia oraz stosowania wiedzy i umiejętności dla rozwoju odpowiednich technologii i urządzeń. Jak jeszcze uwzględniono w komunikacie, istotnym elementem kooperacji były warsztaty z udziałem przedstawicieli obu agencji, które odbywały się na przełomie czerwca i lipca z udziałem polskich i ukraińskich specjalistów.

POLSA/Space24