Komercyjne misje Oriona? Lockheed Martin bada możliwości

Zapowiedź przedstawicieli Lockheed Martin padła w trakcie konferencji AIAA ASCEND odbywającej się w lipcu br. w Las Vegas. Kirk Shireman, wiceprezes Lockheed Martin ds. załogowej eksploracji kosmosu i szef programu Orion w firmie, oznajmił, że obecnie badane są możliwości wykorzystania kapsuły Orion przez prywatne lub zagraniczne agencje kosmiczne. ”Z pewnością są inne kraje zainteresowane wysyłaniem ludzi w głęboki kosmos” - podkreślił.

Wprowadzenie na rynek kapsuły załogowej Orion NASA jako usługi komercyjnej, umożliwiającej prywatne misje wykraczające poza program Artemis, będzie wymagało od Lockheed Martin zwiększenia produkcji Oriona przy jednoczesnym obniżeniu kosztów jednostkowych.

Przeszkody na drodze do celu

W ostatnich miesiącach główna uwaga firmy Lockheed Martin skupiała się na przygotowaniu kapsuły do misji Artemis II, która powinna wystartować na początku przyszłego roku. W ramach tej misji Orion zabierze trzech astronautów NASA i jednego Kanadyjskiej Agencji Kosmicznej na 10-dniową misję, w trakcie której wykonają lot wokół Księżyca. Będzie to pierwszy załogowy lot poza orbitę okołoziemską od czasu misji Apollo 17 w 1972 r.

W maju br. Lockheed Martin poinformował, że Orion, przeznaczony do misji Artemis II, został dostarczony do Kennedy Space Center na Florydzie, gdzie zostanie poddany ostatecznym testom przed integracją z systemem nośnym Space Launch System (SLS). Start misji Artemis II miał odbyć się już w 2024 r., jednak w wyniku licznych problemów, w tym przede wszystkim związanych z osłoną termiczną i zasilania, data ta ulegała zmianie.

Warto przypomnieć, że w 2019 r. Lockheed Martin zawarł z NASA kontrakt na produkcję Orionów (OPOC, Orion Production and Operations Contract), który obejmuje budowę minimum sześciu, a maksimum dwunastu kapsuł Orion do misji Artemis III–VIII z możliwością zamówień do 30 września 2030 roku. Trzy kapsuły (dla misji Artemis III–V) zostały zamówione w 2019 za 2,7 mld USD, kolejne trzy (Artemis VI–VIII) w 2022 r. za 1,99 mld USD.

Dzięki OPOC NASA i Lockheed osiągnęły redukcję kosztów o około 50% dla kapsuł Artemis III–V względem fazy projektowo‑rozwojowej. Dla misji VI–VIII spodziewana jest dodatkowa redukcja kosztów o ok. 30% dzięki reużywalności i produkcji seryjnej. Pomimo tego, szacuje się, że całkowity koszt programu Orion wzrósł o ok. 321 mln USD, osiągając poziom o 25% powyżej pierwotnego budżetu.

Orion to kapsuła załogowa zaprojektowana do lotów daleko poza niską orbitę Ziemi. Powstała z zamysłem umożliwienia transportu ludzi na Księżyc, do Marsa i dalej. Debiut pierwszej z nich odbył się w ramach misji Artemis I w listopadzie 2022 r. Statek został wyniesiony w przestrzeń kosmiczną przez rakietę SLS (Space Launch System), aby po kilku dniach dotrzeć na orbitę Księżyca. 11 grudnia 2022 r. kapsuła weszła w atmosferę Ziemi i wylądowała w Oceanie Spokojnym.

Jednym z elementów do przetestowania była osłona termiczna, chroniąca statek oraz załogę przed gwałtownymi zmianami temperatury. Po misji Artemis I NASA zidentyfikowała ponad 100 miejsc, w których materiał ablacyjny uległ zużyciu, podczas ponownego wejścia w atmosferę, w inny sposób niż oczekiwali naukowcy. Inżynierowie twierdzą, że ten problem został już rozwiązany poprzez wprowadzenie pewnych zmian w strukturze materiału osłony termicznej.

Przyszłość programu Artemis

Amerykanie od lat przygotowują się do ustanowienia stałej obecności człowieka na Księżycu. Widzimy, że przemysł dokonuje kolejnych postępów w przygotowaniach do tego historycznego momentu. Jednak sam program Artemis od dłuższego czasu spotyka się z wieloma negatywnymi opiniami, również ze strony administracji Donalda Trumpa.

Niedawno Biały Dom opublikował dokument z rekomendacjami dotyczącymi budżetu poszczególnych agencji federalnych. W 2026 r. NASA może otrzymać znacznie mniejsze fundusze, które wpłyną na obecny kształt międzynarodowego programu Artemis. Dokument wskazuje kierunki polityki kosmicznej administracji Trumpa. Przyjęcie budżetu stopniowo wycofywałoby kosztowną rakietę SLS (Space Launch System) oraz załogową kapsułę Orion

W związku z takimi zapowiedziami Lockheed Martin analizuje możliwości skomercjalizowania kapsuł Orion. Niezależnie od NASA, Lockheed szuka dla Oriona alternatywnych zastosowań - w tym do misji badawczych lub turystycznych.