Miliardy na obronność i kosmos. Propozycja budżetu UE

Propozycja historycznego budżetu na lata 2028-2034 została przedstawiona 16 lipca br. w Brukseli przez komisarza UE ds. budżetu Piotra Serafina. „To budżet na nową erę. Najbardziej ambitny, jaki kiedykolwiek zaprezentowaliśmy” - podkreśliła przewodnicząca KE Ursula von der Leyen. Propozycja oznacza niemal podwojenie obecnego budżetu, opiewającego na sumę 1,2 bln EUR.

Nowy budżet zakłada skupienie polityk sektorowych w plany krajowe. Od 2028 r. ma integrować dotąd rozproszone polityki – spójności, rolnictwa, społeczną, migracyjną oraz bezpieczeństwa granic – w ramach „krajowych i regionalnych planów partnerstwa”. Ma to ograniczyć biurokrację i dublowanie wydatków.

Obronność i kosmos

Plany krajowe to największa część budżetu – 865 mld EUR, z czego 300 mld EUR pójdzie na rolnictwo, a 218 mld EUR na wsparcie słabszych regionów. Propozycja KE zakłada także powołanie Funduszu Konkurencyjności, który w założeniu ma liczyć 451 mld EUR i zostanie przeznaczony na inwestycje w obszarze czystych technologii, technologii cyfrowych, biotechnologii, obronności, przestrzeni kosmicznej i bezpieczeństwa żywnościowego, wspierając projekty na etapach od pomysłu do komercjalizacji.

W skład Funduszu Konkurencyjności wejdą także wydatki na obronność i kosmos, na które przeznaczono 131 mld euro – pięć razy więcej niż w obecnych ramach finansowych. Szczególną uwagę von der Leyen zwróciła na mobilność wojskową, cyberbezpieczeństwo i infrastrukturę podwójnego zastosowania (UE nie może finansować zakupu broni ze swojego budżetu).

Propozycja nie przewiduje oddzielnego budżetu na sektor kosmiczny. Oznacza to, że budżet przeznaczony na obszar „Space” jest nieznany i może ulegać wahaniom w zależności od zmieniających się priorytetów. Spotkało się to z ostrą krytyką ze strony niektórych posłów do Parlamentu Europejskiego, którzy stwierdzili, że bez specjalnej linii budżetowej unijny sektor kosmiczny może mieć trudności z zaplanowaniem dużych inwestycji i utrzymaniem głównych konstelacji (Galileo, Copernicus, EGNOS).

”Europa straci szansę na potwierdzenie swojej suwerenności w kosmosie” - powiedział w rozmowie z redakcją Euractiv francuski europoseł François Kalfon. Z kolei inny z europosłów - Christophe Grudler - powiedział, że Parlament będzie próbował zmienić kierunek planu Komisji, aby po prostu „nie rozdawać miliardów bezmyślnie”.

Przypomnijmy, że na rozwój europejskiego sektora kosmicznego w latach 2021-2027 r. zatwierdzono budżet wynoszący 14,8 mld EUR. Działania w tym zakresie są realizowane w ścisłej współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA).

Warto zauważyć, że budżet UE na lata 2028-2034 będzie kluczowy m.in. dla realizacji projektu IRIS² (Infrastructure for Resilience, Interconnectivity and Security by Satellite). Jego celem jest stworzenie konstelacji satelitów komunikacyjnych, która zapewnieni bezpieczne i odporne zdolności z zakresu łączności dla europejskich rządów, przedsiębiorstw oraz obywateli. Sieć ma składać się z blisko 300 jednostek, które zostaną rozmieszczone na różnych orbitach.

Stabilność Europy i rola Polski

Opisywana propozycja budżetu UE na lata 2028-2034 uwzględnia także m.in. wydatki na wzmocnienie roli UE na świecie. Komisja zaproponowała na ten cel 200 mld EUR w ramach instrumentu „Globalna Europa”. To wzrost o 75% wobec obecnego poziomu. Środki te mają finansować m.in. globalną inicjatywę infrastrukturalną Global Gateway, pomoc humanitarną, partnerstwa strategiczne oraz proces rozszerzenia Unii, który ma zapewnić „stabilność i dobrobyt Europy”.

Minister finansów Andrzej Domański podkreślił, że Polska będzie największym beneficjentem największego w historii budżet UE. „Zgodnie z propozycją rosną nakłady w priorytetowych dla Polski obszarach. Bezpieczeństwo, spójność, rolnictwo, ale też innowacje - kluczowe dla budowy silnej gospodarki. Gratulacje dla naszego komisarza Piotra Serafina!” – napisał w środę na swoim profilu na platformie X minister finansów Andrzej Domański.

Z nieoficjalnych informacji uzyskanych przez PAP wynika, że Polska w nowym unijnym budżecie ma otrzymać ponad 100 mld EUR z polityki spójności i Wspólnej Polityki Rolnej. Unijny komisarz ds. budżetu Piotr Serafin podkreślił w rozmowie z mediami, że w przyszłym budżecie UE z punktu widzenia Polski spójność i rolnictwo będą najważniejsze.

Aby budżet wszedł w życie, Komisja Europejska proponuje wprowadzenie nowych źródeł jego finansowania, w tym podatków od tytoniu i korporacji. Kolejne nowe źródła to m.in. dochody z systemu handlu emisjami ETS, dochody z CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli specjalnej opłaty za emisje CO2 dla wybranych towarów importowanych spoza UE, oraz opłata za odpady elektroniczne.

Więcej informacji na temat planowanego budżetu UE na lata 2028-2034 znajdą Państwo pod załączonym linkiem TUTAJ.

Źródło: Komisja Europejska, PAP, Euractiv