Nowa era zdolności rozpoznawczych Polski [ANALIZA]

Polska od lat pracuje nad rozwojem własnych systemów satelitarnych. Celem jest zapewnienie niezależności wywiadowczej oraz zwiększenie efektywności działań operacyjnych zarówno w czasie pokoju, jak i kryzysu. Wojskowe programy kosmiczne stały się przez to jednym z kluczowych elementów strategii obronnej. Warto zatem przyjrzeć się temu, co udało się osiągnąć do tej pory.

MikroGlob

Jednym z najważniejszych osiągnięć ostatnich lat jest pozyskanie przez Wojsko Polskie systemu satelitarnej obserwacji Ziemi w ramach programu MikroGlob. Umowa w tym zakresie, pomiędzy Skarbem Państwa – Agencją Uzbrojenia a firmą Creotech Instruments S.A., została podpisana 20 grudnia 2024 r. Zgodnie z nią wojsko pozyskało 4 satelity optoelektroniczne klasy mikro.

Wartość zamówienia wynosi ok. 556,7 mln zł brutto. Wyniesienie satelitów oraz osiągnięcie przez nie niskiej orbity heliosynchronicznej (SSO) jest planowane do 2027 r. Jednostki będą oparte o rozwijaną przez spółkę Creotech platformę HyperSat. Instrumenty optyczne umożliwiają pozyskiwanie i przesyłanie do segmentu naziemnego danych obrazowych Ziemi w zakresie fal odpowiadających pasmom bliskiej podczerwieni oraz światła widzialnego.

„Zakupiona konstelacja będzie zadaniowana i zarządzana zgodnie z bieżącymi zapotrzebowaniem SZ RP oraz Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w dane obrazowe.” - opisała Agencja Uzbrojenia.

MikroSAR

Kolejnym ważnym kierunkiem, z punktu widzenia budowania zdolności rozpoznania geoprzestrzennego, są inwestycje w rozwój satelitów wyposażonych w radar z syntetyczną aperturą (ang. Synthetic Aperture Radar – SAR). W ostatnich dniach Wojsko Polskie zawarło umowę, dzięki której takie zdolności zostaną zapewnione.

14 maja br. Agencja Uzbrojenia podpisała umowę na dostawę dla Wojska Polskiego Satelitarnego Systemu Obserwacji Ziemi w programie MikroSAR. Technologię dostarczy konsorcjum w składzie składające się z firmy ICEYE Polska i Wojskowych Zakładów Łączności Nr 1. ICEYE, jako lider, jest odpowiedzialny za dostawę segmentu kosmicznego (3 satelitów). WZŁ-1, jako członek Konsorcjum, dostarczy segment naziemny wraz z anteną satelitarną na przyczepie.

Kontrakt zawiera również opcję zakupu kolejnych trzech satelitów oraz Mobilnego Segmentu Naziemnego. Łączna wartość zawartej umowy to 860 mln PLN brutto. Wyniesienie pierwszego satelity jest planowane jeszcze w 2025 roku (najprawdopodobniej w październiku), zaś start kolejnych jest przewidziany na 2026 r.

Warto podkreślić, że zakup satelitów radarowych, które mogą obrazować z rozdzielczością 25 cm, znacząco zwiększy wszechstronność i efektywność systemu rozpoznania Sił Zbrojnych RP, umożliwiając uzyskanie pełniejszego obrazu sytuacji operacyjnej.

Projekt PIAST

Wojsko Polskie liczy też na projekt PIAST (Polish ImAging SaTellites). Jego celem jest budowa konstelacji trzech nanosatelitów optoelektronicznego rozpoznania obrazowego, również na bazie autorskiej platformy Hypersat firmy Creotech Instruments. Liderem projektu PIAST jest Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego a konsorcjantami: Creotech Instruments S.A., Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa, PCO S.A., Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk i Scanway S.A.

Warto w tym momencie zauważyć, że projekt PIAST ma na celu wykorzystanie potencjału współpracy jednostek naukowych i przedsiębiorstw prywatnych w zakresie rozwoju rozwiązań kluczowych dla bezpieczeństwa i obronności państwa. Ostatecznym odbiorcą rezultatów projektu PIAST jest Ministerstwo Obrony Narodowej.

Z dostępnych informacji wynika, że projekt zostanie ukończony do lutego 2026 r. Jego całkowita wartość wynosi ponad 70 mln., z czego Narodowe Centrum Badań i Rozwoju dofinansowuje ponad 62 mln. Udział własny Creotech Instruments S.A. w kosztach kwalifikowanych projektu wynosi ok. 5%.

Francusko-włoskie wsparcie

Oprócz inwestycji na rodzimym rynku, Wojsko Polskie zdecydowało się także skorzystać z oferty proponowanej przez francuską firmę Airbus Defence & Space. Umowa podpisana w grudniu 2022 r. dotyczyła pozyskania dwóch francuskich satelitów optoelektronicznych (Pleiades Neo) wraz ze stacją odbiorczą. Całkowita wartość umowy to około 575 mln EUR netto (około 2,7 mld PLN).

Realizacja umowy na dostawę dwóch platform satelitarnych wraz z segmentem naziemnym przewidziana jest na 2027 r. Obecnie nie przewiduje się rozszerzenia umowy o kolejne platformy. Warto nadmienić, że w ramach tej umowy polskie Siły Zbrojne otrzymały od 2023 r. dostęp do zasobów obecnie funkcjonującej konstelacji satelitów Pleiades Neo.

Zakupione przez Polskę satelity umożliwią wykonywanie zdjęć z rozdzielczością 30 cm. Konstelacja ta funkcjonuje na niskiej orbicie okołoziemskiej. Współpraca z Airbus Defence & Space jest także o tyle ważna, że daje dostęp do archiwalnych zobrazowań satelitarnych, które są zbierane tak naprawdę jeszcze od 1986 r.

Zanim doszło do podpisania umowy na zakup satelitów z Francji, Polska korzystała już z informacji pozyskiwanych m.in. z włoskich satelitów radarowych działających w ramach konstelacji COSMO-SKyMed (COnstellation of small Satellites for Mediterranean basin Observation) i COSMO-SkyMed drugiej generacji.

Rozmowy w zakresie polskiego partnerstwa w tym programie trwały od 2011 r. Trzy lata później udało się zawrzeć umowę międzyresortową, która zakładała nieograniczone korzystanie z danych dostarczanych przez satelity tego systemu. Na mocy polsko-włoskiej umowy, w Białobrzegach (woj. mazowieckie) powstał podległy Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych Ośrodek Rozpoznania Obrazowego.

Agencja ARGUS

W związku ze wzrastającymi możliwościami Wojska Polskiego, Ministerstwo Obrony Narodowej podjęło decyzję o stworzeniu Agencji Rozpoznania Geoprzestrzennego i Usług Satelitarnych (ARGUS). Rozpoczęcie działania Agencji zostało zainaugurowane 27 czerwca 2024 r. Od tego czasu ARGUS odpowiada za zarządzanie i kierowanie systemami satelitarnymi wprowadzanymi na wyposażenie Sił Zbrojnych, obronę i ochronę tych systemów, a także realizację zadań dotyczących świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej.

W ostatnim czasie agencja ARGUS zadebiutowała na międzynarodowych ćwiczeniu Global Sentinel – jednej z kluczowych międzynarodowych inicjatyw wojskowych w zakresie operacji kosmicznych. Wydarzenie, zorganizowane przez Dowództwo Sił Kosmicznych USA, zgromadziło przedstawicieli 29 państw oraz NATO Space Operations Center. Więcej szczegółów na ten temat znajdą Państwo poniżej

Program CAMILA

Realizowane w Polsce wojskowe programy kosmiczne mogą mieć cenne wsparcie od konstelacji satelitarnej tworzonej w ramach cywilnego programu CAMILA (Country awareness Mission in Land Analysis). Program jest wynikiem podpisanej w październiku 2023 r. umowy pomiędzy Ministerstwem Rozwoju i Technologii oraz Europejską Agencją Kosmiczną. Zakłada on budowę pełnego systemu satelitarnego opartego w maksymalnym stopniu na polskich technologiach.

W projekcie CAMILA głównym wykonawcą systemu składającego się z trzech satelitów obserwacyjnych oraz segmentu naziemnego zapewniającego kontrolę nad satelitami i przetwarzanie danych satelitarnych będzie Creotech Instruments. Spółka zrealizuje kontrakt we współpracy z wiodącymi polskimi firmami sektora kosmicznego, tj. podwykonawcami, którzy mają wieloletnie doświadczenie we współpracy z ESA.

Całkowita wartość projektu wynosi blisko 52 mln EUR, z czego prawie 26 mln EUR przypada na Creotech Instruments. Pozostała kwota zostanie przeznaczona na prace zlecone podwykonawcom, czyli firmom CloudFerro, Eycore, GMV Innovating Solutions, KP Labs oraz Scanway. Realizacja projektu CAMILA potrwa od kwietnia 2025 r. do grudnia 2027 r.

Podsumowanie

Analizując powyższe informacje widać, że w ostatnim czasie Polska przeznaczyła znaczne nakłady finansowe na rozwój narodowych zdolności rozpoznawczych. W obliczu rosnących wyzwań geopolitycznych i postępu technologicznego jest to koniecznością, którą należy kontynuować i tym samym wzmacniać bezpieczeństwo kraju. Do niedawna Polska opierała się głównie na współpracy z sojusznikami. Teraz sytuacja ulega zmianie.

Polska zaczyna opierać swoje zdolności na technologiach powstających z rąk polskich inżynierów, budując tym samym niezależność technologiczną, w tym wypadku w zakresie satelitarnej obserwacji Ziemi. W nadchodzących latach Polska może stać się jednym z ważniejszych graczy w Europie pod względem niezależnych zdolności rozpoznania satelitarnego, co stanowi istotny element budowania narodowego potencjału obronnego.

W kontekście napiętej sytuacji na wschodniej flance NATO, obecności wojsk rosyjskich na Białorusi oraz trwającej wojny na Ukrainie, zdolności satelitarne nabierają wyjątkowego znaczenia. Stają się nie tylko narzędziem do rozpoznania, ale również środkiem odstraszania.