Francuskie satelity wzmocnieniem potencjału obronnego Polski [ANALIZA]

27 grudnia 2022 roku została podpisana umowa pomiędzy konsorcjum lotniczo–kosmicznym Airbus Defence & Space a Skarbem Państwa – Agencją Uzbrojenia, dotycząca dostarczenia dwóch satelitów obserwacyjnych wchodzących w skład konstelacji optycznej Pléiades Neo. Wybór daty wydarzenia uwarunkowała wizyta ministra sił zbrojnych Francji – Sébastiena Lecornu – który spotkał się z ówczesnym Ministrem Obrony Narodowej – Mariuszem Błaszczakiem.

Inicjatywa miała stanowić pierwszy kamień milowy w procesie tworzenia zdolności Sił Zbrojnych RP do pozyskiwania i przetwarzania danych satelitarnych za pośrednictwem optoelektronicznej obserwacji Ziemi. Całkowitą wartość umowy szacuje się na około 575 mln EUR netto (około 2,7 mld PLN). Zatem jakie możliwości operacyjne będą zapewniać satelity konstelacji Pléiades Neo w potencjale obronnym Polski?

Uzyskanie dostępu do konstelacji Pléiades Neo nie zostało pozostawione przypadkowi. Zaledwie trzy miesiące później, w dniu 31 marca 2023 roku, ogłoszono podpisanie „Głównych kierunków rozwoju Sił Zbrojnych RP oraz ich przygotowań do obrony państwa na lata 2025–2039” przez Prezydenta Polski i Zwierzchnika Sił Zbrojnych – Andrzeja Dudę – podczas wizyty w Ośrodku Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych w Orzyszu. Dokument ten opracowano przy współpracy Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz Ministerstwa Obrony Narodowej.

Trzeba nadmienić, że wyznacza on priorytety rozwoju Sił Zbrojnych RP z piętnastoletnim horyzontem czasu. Całość publikacji nie jest dostępna i posiada status niejawny, lecz ogólne założenia odnoszą się do potrzeb pozyskania zdolności do realizacji działań operacyjnych w środowisku sieciocentrycznym, uwzględniającym rozwijanie satelitarnych systemów komunikacji, obserwacji Ziemi i środków rozpoznania w domenie kosmicznej. Wprowadzenie zagadnień dotyczących technologii kosmicznych oraz ich eksploatacji w przestrzeni pozaziemskiej do dokumentu określającego kierunki zintensyfikowania Sił Zbrojnych RP stanowi zapowiedź rozbudowy podobnej infrastruktury w przyszłości.

Architektura techniczna konstelacji Pléiades Neo

Analizując techniczną infrastrukturę konstelacji Pléiades Neo trzeba zauważyć, że składa się ona obecnie z dwóch satelitów rozmieszczonych względem siebie pod kątem 180° na wysokości 620 km. Pierwszy satelita Pléiades Neo 3 wyniesiony został w przestrzeń kosmiczną 28 kwietnia 2021 roku, a Pléiades Neo 4 wystrzelono 16 sierpnia 2021 roku. W dniu 20 grudnia 2022 roku misja rozmieszczenia kolejnych dwóch satelitów – Pléiades Neo 5 i 6 – została zakończona niepowodzeniem z powodu awarii rakiety nośnej Vega–C, doprowadzając do zniszczenia ładunku. W takiej konfiguracji satelity miały być usytuowane w płaszczyźnie 90° względem siebie.

Pléiades Neo to w pełni operacyjna konstelacja optyczna znajdująca się na orbicie heliosychronicznej, czyli posiadającej synchronizację ze Słońcem. Oznacza to, iż kąt wyznaczający płaszczyznę pomiędzy orbitą okołoziemską a kierunkiem Słońca pozostaje niezmienny. W praktyce przekłada się to na możliwości wykonania przelotu przez satelitę dwukrotnie w ciągu doby ze stałym oświetleniem nad obszarami o rozpiętości wynoszącej 14 km. Posiada to bardzo duże znaczenie w przypadku zobrazowań wielospektralnych. Zdolności zobrazowania wielospektralnego bez wątpienia stanowią atut dla Sił Zbrojnych RP w uwagi na możliwości wykonywania rejestracji danych obszarów w pełnej przestrzeni barw zawierających się w zakresie światła widzialnego, mikrofal, podczerwieni i ultrafioletu.

Z oficjalnych informacji wynika, że satelity konstelacji Pléiades Neo wyposażone są w system optyczny Naomi. Wobec tego, konstelacja cechuje się bardzo wysokimi parametrami rozdzielczości optycznej wynoszącymi 30 cm w trybie panchromatycznym i 1,2 m dla pasm wielospektralnych. Drugim istotnym komponentem infrastruktury kosmicznej Pléiades Neo jest Europejski System Przekazywania Danych Satelitarnych (ang. European Data Relay System – EDRS) stanowiący system komunikacyjny, składający się z satelitów rozmieszczonych na orbicie geostacjonarnej.

Poprzez łącza dedykowane kosmicznej komunikacji laserowej z wykorzystaniem pasma X fal elektromagnetycznych stworzono możliwości przesyłania pozyskanych obrazów bezpośrednio do komponentu naziemnego. Znajduje się on w Tuluzie i stanowi centrum kontroli, którego funkcją jest zadaniowanie satelitów za pośrednictwem komend sterujących w paśmie S fal radiowych lub przez usługę SpaceDataHighway w paśmie Ka. Przewidywany nominalny okres użytkowania konstelacji określono na 10 lat.

Możliwości użycia satelitarnego rozpoznania obrazowego w Siłach Zbrojnych RP

Rozpoznanie obrazowe (ang. Imagery Intelligence – IMINT) jest podstawową zdolnością do realizacji wywiadu geoprzestrzennego, polegającego za zbieraniu i gromadzeniu różnorodnych danych w formie fotografii wykonywanych w bardzo wysokiej rozdzielczości, którą zapewniają urządzenia optyczne. Współcześnie, do przeprowadzenia operacji IMINT w siłach zbrojnych najczęściej wykorzystuje się do tego satelity.

Praktycznym zastosowaniem rozpoznania obrazowego jest możliwość mapowania danego obszaru w celu zidentyfikowania jego szczegółowych charakterystyk. Stwarza to perspektywy do wczesnego określenia potencjalnych wrogich obiektów przeznaczonych do ataku kinetycznego, rozmieszczenie centrów dowodzenia, ruchów oddziałów wojsk, a także innych aktywności, do których można zaliczyć m.in. obecność wsparcia inżynieryjnego działań bojowych.

W efekcie, całokształt tych przedsięwzięć sprzyja precyzyjnemu planowaniu przyszłych operacji na mapowanym terenie. Rozpoznanie obrazowe jest techniką pozyskiwania informacji satelitarnych gwarantującą również nadzorowanie zmian zachodzących w środowisku naturalnym. Ich wystąpienie może być losowe (np. klęski żywiołowe) lub wywołane w sposób celowy (np. wysadzenie mostów i zapór inżynieryjnych). IMINT bez wątpienia może być uznany za technologię podwójnego zastosowania. W związku z tym istnieje możliwość wykorzystania go w sferze niemilitarnej, do jakiej należy zaliczyć m.in. aktualizowanie map i planowanie przestrzenne.

Rozpoznanie obrazowe musi każdorazowo zostać zainicjowane dokładnym planowaniem, które polega głównie na gromadzeniu danych. W następnej kolejności są one poddawane krytycznej ocenie, uwzględniającej dwie podstawowe zmienne: stopień ich uszczegółowienia oraz zmian zachodzących w jednostce czasu. IMINT realizowany przy użyciu satelitów optycznych wciąż jest stosunkowo nowoczesną techniką i z tego powodu musi być nieustannie doskonalone, aby pozyskane obrazy były proste w interpretacji.

Istnieje również szereg czynników niezależnych tj. warunki atmosferyczne, które mogą stanowić utrudnienie w zbieraniu informacji. Mając na uwadze powyższe, zasadne jest łączenie IMINT z innymi rodzajami wywiadu, np. rozpoznaniem z ogólnodostępnych źródeł (ang. Open–source intelligence – OSINT) nazywanego zamiennie „białym wywiadem”, czyli metodą pozyskiwania danych z powszechnie dostępnych baz.

Udział Polski w rozbudowie konstelacji Pléiades Neo

Warto wspomnieć, że Polska od 2023 roku posiada dostęp do konstelacji Pléiades Neo. Warunkiem koniecznym było dostarczenie dedykowanego wyposażenia wchodzącego w skład komponentu naziemnego, który został zlokalizowany w Ośrodku Rozpoznania Obrazowego w Białobrzegach. Do 2027 roku planuje się wyniesienie polskich satelitów i włączenie ich do konstelacji Pléiades Neo. Wówczas, możliwe będzie kontrolowanie i przetwarzanie danych dostarczanych przez satelity, a także ich bieżące zadaniowanie przy pomocy wydawanych komend z białobrzeskiego centrum sterowania.

Konstelację Pléiades Neo należy sklasyfikować jako technologię podwójnego zastosowania (ang. dual–use), czyli rozwiązanie technologiczne, przeznaczone zarówno do eksploatacji w celach militarnych (na potrzeby Sił Zbrojnych RP), jak i niemilitarnych (na potrzeby jednostek administracji publicznej). Oznacza to, że stanowi ona element defensywnego potencjału militarnego w przestrzeni kosmicznej, a zatem potencjału przeznaczonego do zbierania, gromadzenia oraz archiwizowania informacji, w tym przypadku obrazowych, które mogą zostać wykorzystane w sferze wojskowej.

Szczegółowe dane na ten temat nie są dostępne, lecz na podstawie innych funkcjonujących technologii podwójnego zastosowania (np. globalny system nawigacji satelitarnej GPS–NAVSTAR) można stwierdzić, iż z uwagi na konieczność obsługi jednostek administracji publicznej będzie implementowane niekodowane pasmo częstotliwości radiowej.

Interesujesz się kosmosem i chciałbyś wiedzieć więcej na temat eksploracji, przemysłu, wojska i nowych technologii? Dołącz do grona naszej społeczności zapisując się do newslettera i zaobserwuj nas na social mediach, aby zawsze być na bieżąco!