Obserwatorium SOFIA kończy swoją działalność

Amerykańska Narodowa Agencja Kosmiczna (NASA) wraz ze swoimi partnerami z DLR ogłosiła zakończenie wspólnego projektu SOFIA. Po ośmiu latach owocnej pracy, Stratosferyczne Obserwatorium Astronomii Podczerwonej przejdzie do historii wraz z dniem 30 września 2022 r. Dane zebrane podczas funkcjonowania SOFIA będą dostępne w publicznych archiwach NASA dla astronomów na całym świecie.

Przyszłość opisywanego obserwatorium już od dłuższego czasu stała pod znakiem zapytania ze względu na wysokie koszty operacyjne. W ostatnim czasie stwierdzono, że czynności naukowe obserwatorium nie uzasadniają wydatków, jakie powiązane są z utrzymaniem jego pracy. Taka ocena została zapisana w Dekadalnym przeglądzie astronomii i astrofizyki 2020 - czyli największym przeglądzie celów astronomicznych na następną dekadę. W raporcie stwierdzono również, że możliwości SOFIA nie pokrywają się znacząco z priorytetami naukowymi określonymi w przeglądzie na następną dekadę jak i w późniejszym czasie.

NASA ponosiła koszty rzędu 85 mln USD rocznie, aby utrzymać operacyjność owego obserwatorium. Podobne kwoty są przeznaczane np. na utrzymanie działalności teleskopów Hubble'a oraz Chandry, lecz ilości danych naukowych otrzymywanych przez te dwa teleskopy są nieporównywalnie większe niż w przypadku SOFIA. W związku z tym raport zalecił NASA zakończenie misji po jej ostatnim przedłużeniu. NASA i DLR przyjęły to zalecenie i zakończą ją jeszcze w obecnym roku fiskalnym. Agencje nie podały szczegółów dotyczących sposobu wyłączenia obserwatorium.

Stratosferyczne Obserwatorium Astronomii Podczerwonej (SOFIA) oparte zostało na samolocie Boeing 747SP, zmodyfikowanym w celu przenoszenia teleskopu (o aperturze 254 cm), który jest umieszczony w kadłubie samolotu. Obserwatorium pracuje na wysokości ponad 12-13 kilometrów, co ma na celu prowadzenie badań naukowych ponad obecną w gęstszych warstwach atmosfery parę wodną. Dzięki temu instrumenty naukowe, pracując w zakresie fal podczerwonych, uzyskują dokładniejszy i wyraźniejszy obraz Wszechświata. Jest to obecnie największe podniebne obserwatorium na świecie.

W ciągu ośmiu lat SOFIA obserwowała Księżyc, planety Układu Słonecznego, gwiazdy, obszary gwiazdotwórcze i pobliskie galaktyki. W 2020 r. obserwatorium odkryło wodę na oświetlonej stronie Księżyca. To był pierwszy raz, gdy wykryto życiodajny związek chemiczny poza chłodniejszymi i zaciemnionymi kraterami lunarnymi.