Amerykańska rakieta Xodiac wystartuje z Norwegii

Ogłoszenie współpracy miało miejsce w czwartek, 4 września 2025 r. Nowy rozdział w historii Astrobotic umożliwi przeprowadzanie startów rakiety suborbitalnej Xodiac, która służy do testowania technologii od przemysłu i instytucji naukowych, a także symulowania lądowania na Księżycu i planetach. Do tego służą widoczne na zdjęciach nogi, które stabilizują platformę podczas przyziemienia. Norweskie Andøya Space będzie świadczyć różnorodne usługi, w tym operacje naziemne, przygotowanie do lotu i wsparcie infrastruktury.

Pierwsze misje zostaną przeprowadzone już w 2026 r. Udostępnienie platformy startowej systemowi od Astrobotic jest historycznym wydarzeniem dla Norwegów. Xodiac będzie bowiem pierwszą rakietą nośną wielokrotnego użytku, która zostanie wystrzelona z kontynentalnej Europy. System, będący operacyjnym od 2015 r., ma już na swoim koncie ponad 100 udanych misji. Według producenta, ponad 3-metrowy Xodiac jest w stanie wynieść do 38 kg ładunku na wysokość 450 m oraz startować nawet kilka razy dziennie.

Astrobotic to amerykańska, prywatna firma, która w styczniu 2024 r. wystrzeliła lądownik Peregrine na szczycie rakiety nośnej Vulcan Centaur. Misja księżycowa okazała się katastrofą w wyniku wycieku paliwa z wyniesionego ładunku.

„Partnerstwo z Astrobotic po raz pierwszy zapewnia możliwość wielokrotnego użytku rakiet w Andøya, co dodatkowo umacnia naszą pozycję kluczowego europejskiego ośrodka innowacyjnych, komercyjnych operacji kosmicznych.” - skomentował Troels Sandreid, prezes kosmodromu Andoya Spaceport.

Kluczowe, jak zaznaczają strony, pozostają kwestie regulacji prawnych. W komunikacie zapowiedziano koncepcję bezpieczeństwa zgodną z dokumentami regulującymi działalność Andøya Space oraz umową Technical Safeguard Agreement (TSA), która określa zasady użytkowania technologii oraz możliwości jej eksportu poza granice USA. TSA między Amerykanami a Norwegami została podpisana w styczniu 2025 r.

Andøya Spaceport leży na jednej z wysp w regionie Nordland, za kołem podbiegunowym. W sierpniu ubiegłego roku obiekt otrzymał oficjalną licencję na przeprowadzanie z tego miejsca startów orbitalnych. Norweska Agencja Kosmiczna planuje intensywnie wykorzystywać obiekt na dalekiej północy. Do 2029 r. na orbitę ma trafić kilka wybudowanych w Norwegii satelitów. W pełni rozbudowany kosmodrom będzie wyposażony w kilka platform startowych.

To właśnie w Norwegii został przeprowadzony historyczny lot polskiej rakiety suborbitalnej ILR-33 BURSZTYN 2K, zaprojektowanej i zbudowanej przez inżynierów z Łukasiewicz-Instytut Lotnictwa. Rakieta osiągnęła pułap 101 km, przekraczając tym samym umowną granicę z kosmosem.