Szef ESA z apelem o większe inwestycje. Kto odpowie?

O obecnej sytuacji na arenie międzynarodowej zwykło się mówić „dynamiczna”, „zmienna”, „napięta” lub „polaryzująca”. Przestrzeń kosmiczna była dotychczas uważana za obszar współpracy państw (do pewnego momentu również Rosji) oraz przemysłu prywatnego. W 2025 r. schemat działania pozostał podobny, natomiast widoczne są zmiany w jego strukturze - nowa rola NASA, która może wymusić na jej partnerach poszukiwanie alternatywnych form współpracy.

Zmiany w księżycowym programie Artemis

Fundamentalne zmiany w NASA miały dotyczyć księżycowego programu Artemis, którego głównym celem jest przywrócenie obecności człowieka na Księżycu i wybudowanie tam stałej placówki badawczej oraz infrastruktury do przyszłych misji na Marsa. Z opublikowanego raportu Biura Zarządzania i Budżetu Białego Domu wynika, że podstawowe technologie Artemis - rakieta SLS, kapsuła Orion oraz stacja Gateway - zostaną wycofane po misji Artemis III w roku 2027.

Ich miejsce zastąpi technologia opracowana przez przemysł prywatny. Szczególna uwaga skupiona jest na rakiecie Starship/Super Heavy oraz jej wersji lądownika Starship HLS. Administracja Trumpa coraz śmielej zerka również w stronę Marsa. Z pewnością swój udział ma w tym Elon Musk, właściciel SpaceX, który wspierał Trumpa w kampanii wyborczej duchem i portfelem. We wspomnianym raporcie przewiduje się „1 miliard dolarów nowych inwestycji w programy skoncentrowane na Marsie”.

Chociaż raport wskazuje tylko kierunki działania administracji Trumpa, szczegółowa propozycja budżetu powinna pojawić się w najbliższych tygodniach. Już teraz widzimy jednak schematy działania mające na celu zmianę roli NASA, o czym może świadczyć planowana redukcja budżetu z około 25 mld USD w 2025 r. do 19 mld USD w kolejnym.

Quo vadis Europo?

To pytanie pojawiło się w nagłówku jednego z artykułów na naszym portalu, dotyczącego przesłuchania Jareda Isaacmana – kandydata na nowego administratora NASA. Teraz bardziej zasadne wydaje się w kontekście działań Europy, mających na celu zmianę pozycji w globalnym wyścigu kosmicznym. Z apelem do państw Starego Kontynentu wystąpił Josef Aschbacher - dyrektor generalny Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Aschbacher postuluje o zwiększenie wydatków na programy kosmiczne państw członkowskich agencji. Stwierdził przed Parlamentem Europejskim, że pozycja lidera Europy w niektórych technologiach kosmicznych (nawigacja lub obserwacja Ziemi) to „cud”, na którym nie można jednak polegać.

„Cud” wynika z niewielkich inwestycji państw europejskich w porównaniu do Stanów Zjednoczonych lub Chin. Zmieniająca się rola NASA - głównego partnera ESA - wymusza poszukiwanie alternatywnych form współpracy lub rozpoczęcie działań na rzecz autonomii technologicznej i zdobycie pozycji lidera w poszczególnych obszarach technologii i nauki.

Kluczowe decyzje zostaną podjęte już jesienią podczas Rady Ministerialnej ESA, na którym państwa członkowskie zadeklarują swój wkład w trzyletni budżet agencji. „W tej chwili przygotowuję z państwami członkowskimi propozycję budżetu, która prawdopodobnie przekroczy 20 miliardów na kolejne trzy lata, może nawet trochę więcej, jeśli będę bardzo optymistyczny.” – cytuje portal Spacenews.com.

Nowy budżet byłby zatem o około 18% większy od przyjętych w 2022 r. 16,9 mld euro. To okazja dla Polski, która jak wskazaliśmy w maju, powinna zwiększyć swoją składkę członkowską, umożliwiając tym samym dalszy rozwój polskim przedsiębiorstwom. Ruch wywołałby prawdziwą reakcję łańcuchową - powrót funduszy do firm w ramach kontraktów, powstawanie nowych miejsc pracy, know-how, prestiż na arenie międzynarodowej i budowanie potencjału technologicznego Polski i Europy. Jesienią te sprawy zostaną rozstrzygnięte.