Kosmos kluczowy dla gospodarki i bezpieczeństwa Europy

Rozmowa z dyrektorem generalnym ESA została przeprowadzona 15 września br. przez portal Space News w trakcie World Space Business Week 2025 w Paryżu. W trakcie rozmowy Josef Aschbacher omówił plan działania agencji, a także negocjacje budżetowe przed listopadową Radą Ministerialną ESA. Podkreślił on, że musi stale tłumaczyć szefom rządów, głowom państw czy ministrom znaczenie domeny kosmicznej i inwestycji z nią związanych.

Gospodarka i bezpieczeństwo

Dyrektor generalny ESA oznajmił, że rozmowy z decydentami sprowadza do prostych argumentów, które dzieli na dwa niezwykle istotne wątki. ”Po pierwsze, przestrzeń kosmiczna to bardzo interesujący sektor gospodarki.” – wskazał Aschbacher. Globalny rynek kosmiczny jest wyceniany obecnie na ok. 500-600 mld EUR i rośnie w tempie około 10% rocznie. Przewiduje się, że wkrótce może osiągnąć wartość 1,8 bln EUR. Dyrektor ESA podkreślił, że jest niewiele branż, które rozwijają się tak szybko.

„Kosmos, z czysto ekonomicznego punktu widzenia, jest niezwykle interesujący i niezwykle przekonujący jako argument. […] Niektóre kraje lub niektórzy przywódcy są bardziej wyczuleni na argumenty ekonomiczne, a inni nieco mniej.” – dodał dyrektor generalny ESA.

Drugim, i jak zaznacza dyrektor, coraz silniejszym argumentem, jest geopolityka, której znaczenie jest związane z obronnością i bezpieczeństwem. W obliczu obecnej sytuacji międzynarodowej, państwa europejskie, podobnie jak USA, Chiny czy Rosja, coraz wyraźniej dostrzegają, że przestrzeń kosmiczna jest narzędziem do budowania siły i suwerenności.

Josef Aschbacher potwierdził, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy debata na ten temat znacząco przyspieszyła. ESA, która w przeszłości skupiała się głównie na programach cywilnych, związanych z obserwacją Ziemi (programy Copernicus), nawigacją (Galileo), badaniach naukowych czy eksploracji kosmosu, teraz coraz mocniej skupia się na obronności. „Nadrabiamy zaległości w tym zakresie” – podkreślił.

Aschbacher zwrócił uwagę na tę fundamentalną zmianę. „Od kilku miesięcy toczymy zupełnie inną debatę na temat tego, w jaki sposób przestrzeń kosmiczna może być użyteczna dla państw. Mamy w Brukseli komisarza ds. przestrzeni kosmicznej i obrony - Andriusa Kubiliusa. Z nim współpracujemy bardzo dobrze i bardzo ściśle.” – zaznaczył.

”Prowadzimy tam naprawdę ostrą debatę. Rozwinęła się ona do tego stopnia, że kraje członkowskie poprosiły mnie o przedstawienie bardzo konkretnych propozycji dotyczących tego, jak znacznie lepiej wykorzystać nasze zasoby kosmiczne dla bezpieczeństwa i obrony.” – dodał Aschbacher.

Współpraca z wojskiem

Dyrektor ESA zauważył, że w porównaniu do Stanów Zjednoczonych czy innych krajów, udział budżetów obronnych w europejskich wydatkach na sektor kosmiczny był dotychczas znacznie mniejszy (zaledwie 15%). Jednak w odpowiedzi na rosnące napięcia i nowe cele NATO, ten trend zaczyna się odwracać. Resorty obrony w państwach członkowskich coraz bardziej doceniają potrzebę ścisłego powiązania obronności z technologiami kosmicznymi.

W tym kontekście Aschbacher przypomniał, że technologia kosmiczna ma charakter ”dual-use (tłum. podwójnego zastosowania). Jako przykład wskazał satelity meteorologiczne. „Te same dane pogodowe są wykorzystywane zarówno przez rolników, turystów, jak i siły powietrzne”. Dyrektor generalny ESA uważa, że to właśnie ten potencjał do wykorzystania jednej technologii w celach zarówno cywilnych, jak i wojskowych, napędza obecną rewolucję w myśleniu o kosmosie.

Z informacji przekazanych przez dyrektora generalnego ESA wynika, że agencja zacieśnia współpracę z wojskiem, aby lepiej zrozumieć ich potrzeby i dostosować programy badawcze i rozwojowe do nowych wymagań. „Jeśli pracujesz nad rozwojem zdolności dla podmiotów odpowiedzialnych za obronność lub bezpieczeństwo, musisz z nimi rozmawiać. W przeciwnym razie nie rozumiesz ich potrzeb.” – dodał. Całość rozmowy dostępna poniżej.

Nowe priorytety

Nie ma wątpliwości, że Europa przechodzi gwałtowną zmianę w postrzeganiu kosmosu. Decydenci coraz częściej widzą w przestrzeni kosmicznej nie tylko pole do badań naukowych, ale przede wszystkim strategiczne narzędzie o ogromnym potencjale gospodarczym i geopolitycznym. Sektor kosmiczny z każdym kolejnym rokiem rozwija się w dynamicznym tempie, więc argument ekonomiczny jest jedną z głównych sił napędowych obecnych inwestycji.

Sytuacja geopolityczna wymusza jednak skierowanie uwagi rządów na działania, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo i zdolności obronne. To podejście, które w USA jest oczywiste od dawna, w Europie zyskuje na znaczeniu dopiero teraz. Nowa perspektywa ma na celu wzmocnienie suwerenności technologicznej Europy i zapewnienie, że Stary Kontynent będzie przygotowany na wyzwania współczesnego świata.